@c -*- coding: utf-8; mode: texinfo; fill-column: 60 -*-
@ignore
- Translation of GIT committish: f0968c08c70e954c1d928feadf94006504ac4de1
+ Translation of GIT committish: 6908517be0826a3386264cd6d26d742b18e3a227
When revising a translation, copy the HEAD committish of the
version that you are working on. For details, see the Contributors'
Guide, node Updating translation committishes..
@end ignore
-@c translator: Jan Nieuwenhuizen
-@c revision:
-@c revision committish:
+@c Translator: Jan Nieuwenhuizen
+@c Translation checker:
+@c Translation checker committish:
@include included/generating-output.itexi
-@c \version "2.12.0"
+@c \version "2.14.0"
@node Leerboek
@translationof Tutorial
@menu
* Het compileren van een bestand::
* Het schrijven van invoerbestanden::
+* Omgaan met foutmeldingen::
* Het lezen van de handleidingen::
@end menu
@ref{Het lezen van de handleidingen}.}
LilyPond-invoer is @strong{hoofdlettergevoelig}.
-@w{@code{@{ c d e @}}} is geldige invoer; @w{@code{@{ C D E
+@w{@samp{@{ c d e @}}} is geldige invoer; @w{@samp{@{ C D E
@}}} zal een foutmelding geven.
het dichtst bij de centrale C. Die wordt gevolgd door
dichtstbijzijnde D ten opzichte van de vorige noot. We
kunnen melodieën maken die grotere intervallen hebben, nog
-steeds uitsluitend gebruikmakend van de {\relative} modus:
+steeds uitsluitend gebruikmakend van de @code{\relative}
+modus:
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c' {
dichtstbijzijnde D bij de centrale C.
Door het toevoegen (of weghalen) van apostrofs @code{'} of
-komma's @code{,} van het @code{@w{\relative c'
-@{}}-commando, kunnen we het beginoctaaf veranderen:
+komma's @code{,} van het @q{@w{@code{@bs{}\relative
+c'}}}-commando, kunnen we het beginoctaaf veranderen:
@lilypond[verbatim,quote]
% één octaaf boven de centrale C
gebruiken we meerdere @code{''} of @code{,,} -- maar let op
dat je twee enkele apostrofs of aanhalingstekens gebruikt
@code{''} en niet één dubbel aanhalingsteken @code{"}@tie{}!
-De beginwaarde in @code{@w{\relative c'}} kan ook op deze
-manier worden veranderd.
@c " - keeps quotes in order for context-sensitive editor -td
@subheading Nootlengten (ritmen)
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c'' {
- a a a4. a8
+ a4 a a4. a8
a8. a16 a a8. a8 a4.
}
@end lilypond
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c'' {
- a r r2
+ a4 r r2
r8 a r4 r4. r8
}
@end lilypond
Terminologie: @rglos{time signature}.
-De @notation{maatsoort} kun je aangeven met het @code{\time}
-commando:
+De @notation{maatsoort} kun je aangeven met het @code{\time}-commando:
+
+@lilypond[verbatim,quote]
+\relative c'' {
+ \time 3/4
+ a4 a a
+ \time 6/8
+ a4. a
+ \time 4/4
+ a4 a a a
+}
+@end lilypond
+
+@subheading Tempo-aanduidingen
+
+@cindex tempo marks
+@cindex metronome marks
+
+@funindex \tempo
+@funindex tempo
+
+Terminologie: @rglos{tempo indication}, @rglos{metronome}.
+
+De @notation{tempo indication} en @notation{metronome mark} worden
+gezet met het @code{\tempo}-commando:
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c'' {
\time 3/4
+ \tempo "Andante"
a4 a a
\time 6/8
+ \tempo 4. = 96
a4. a
\time 4/4
+ \tempo "Presto" 4 = 120
a4 a a a
}
@end lilypond
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c' {
- \clef treble
+ \clef "treble"
c1
- \clef alto
+ \clef "alto"
c1
- \clef tenor
+ \clef "tenor"
c1
- \clef bass
+ \clef "bass"
c1
}
@end lilypond
@lilypond[verbatim,quote]
\relative c, {
+ \clef "bass"
\time 3/4
- \clef bass
- c2 e8 c' g'2.
- f4 e d c4 c, r4
+ \tempo "Andante" 4 = 120
+ \clef "bass"
+ c2 e8 c'
+ g'2.
+ f4 e d
+ c4 c, r
}
@end lilypond
meest gebruikte programmeertalen. Ze bevatten een
versie-uitdrukking, zijn hoofdlettergevoelig, en witruimte
wordt grotendeels genegeerd. Expressies worden gevormd met
-accolades @{ @}, en commentaren worden aangegeven met
-@code{%} of @w{@code{%@{ ... %@}}}.
+accolades @w{@code{@{ @}}}, en commentaren worden aangegeven met
+@code{%} of @w{@code{%@{ @dots{} %@}}}@tie{}.
Als de vorige alinea totale onzin lijkt, geen probleem! We
leggen hieronder uit wat al deze termen betekenen:
@strong{Hoofdlettergevoelig}:
het maakt uit of je een letter als kleine letter typt (bijv.
@w{@code{a, b, s, t}}) of als hoofdletter (bijv. @w{@code{A,
-B, S, T}}). Noten zijn met een kleine letter: @w{@code{@{ c
-d e @}}} is geldige invoer; @w{@code{@{ C D E @}}} geeft een
+B, S, T}}). Noten zijn met een kleine letter: @w{@samp{@{ c
+d e @}}} is geldige invoer; @w{@samp{@{ C D E @}}} geeft een
foutmelding.
@item
@strong{Witeruimteongevoelig}:
het maakt niet uit hoeveel spaties (of tabs of nieuwe
-regels) je invoegt. @w{@code{@{ c d e @}}} betekent
-hetzelfde als @w{@code{@{ c @tie{}} @tie{} @tie{} d e @}} en
+regels) je invoegt. @w{@samp{@{ c d e @}}} betekent
+hetzelfde als @w{@samp{@{ c @tie{}} @tie{} @tie{} d e @}} en
als:
@example
-@{ c d
+@{ c4 d
e @}
@end example
@noindent
Het laatste voorbeeld leest natuurlijk erg lastig. Een
-goede vuistregel is om blokken code in te springen met een
-tab of twee spaties:
+goede vuistregel is om blokken code in te springen met twee
+spaties:
@example
@{
- c d e
+ c4 d e
@}
@end example
@item
@strong{Uitdrukkingen}:
-om elk stuk LilyPond-invoer moeten @strong{@{ accolades @}}
+om elk stuk LilyPond-invoer moeten @strong{@{@tie{}accolades@tie{}@}}
heen staan. Deze haakjes vertellen LilyPond dat de invoer
een enkele muziekuitdrukking is, net als de haakjes
@code{()} bij wiskunde. De accolades moeten altijd los
of einde van een regel staan om ambiguïteiten te voorkomen.
Een LilyPond-commando gevolgd door een enkele uitdrukking
-tussen accolades (zoals @w{@code{\relative @{ @}}}) telt ook
-als een enkele muziekuitdrukking.
+tussen accolades (zoals @q{@w{@code{@bs{}relative c' @{
+@dots{} @}}}}) telt ook als een enkele muziekuitdrukking.
@cindex commentaren
@cindex regercommentaar
Deze regel, en de noten hieronder worden genegeerd,
omdat ze in een blokcommentaar staan.
- f f e e d d c2
+ f4 f e e d d c2
%@}
@end example
@end itemize
+@node Omgaan met foutmeldingen
+@section Omgaan met foutmeldingen
+@translationof Dealing with errors
+
+@cindex problemen oplossen
+@cindex oplossen van problemen
+
+Soms produceert LilyPond niet de uitvoer die je verwachtte.
+Deze paragraaf geeft enkele verwijzingen om je te helpen met
+het oplossen van problemen die je tegen zou kunnen komen.
+
+@menu
+* Algemene tips voor het oplossen van problemen::
+* Enkele algemene fouten::
+@end menu
+
+@node Algemene tips voor het oplossen van problemen
+@subsection Algemene tips voor het oplossen van problemen
+@node General troubleshooting tips
+
+Het oplossen van LilyPond-problemen kan een uitdaging als je
+gewend bent aan een grafische gebruikers interface, omdat
+ongeldige invoerbestanden kunnen worden gemaakt. Zodra dit
+gebeurt, is een logische aanpak de beste manier om het
+probleem te identificeren en op te lossen. Enkele
+richtlijnen om je te helpen dit te leren, worden gegeven in
+@rprogram{Troubleshooting}.
+
+@node Enkele algemene fouten
+@subsection Enkele algemene fouten
+@translationof Some common errors
+
+@cindex algemene fouten
+@cindex fouten, algemene
+
+Er zijn een paar algemene fouten die moeilijk op te lossen
+zijn als je alleen afgaat op de foutmelding die wordt
+getoond. Deze fouten worden beschreven in @rprogram{Common
+errors}.
+
@node Het lezen van de handleidingen
@translationof How to read the manuals
@cindex bouwen van bestanden, tips
@cindex bestanden, tips om te maken
-LilyPond-invoer moet tussen @{ @}-tekens of
-@code{@w{\relative c'' @{ ... @}}} staan, zoals we gezien
-hebben in @ref{Werken met invoerbestanden}. Vanaf nu zullen
-we dit weglaten uit de meeste voorbeelden in de handleiding.
-Als je die voorbeelden wilt gebruiken, kun je you de
-getoonde invoer kopiëren en plakken, maar je @strong{moet}
-zelf wel @code{@w{\relative c'' @{ @}}} toevoegen, dus:
+LilyPond-invoer moet tussen @code{@{ @}}-tekens of
+@q{@w{@code{@bs{}relative c'' @{ @dots{} @}}}} staan, zoals
+we gezien hebben in @ref{Werken met invoerbestanden}. Vanaf
+nu zullen we dit weglaten uit de meeste voorbeelden in de
+handleiding. Als je die voorbeelden wilt gebruiken, kun je
+you de getoonde invoer kopiëren en plakken, maar je
+@strong{moet} zelf wel @q{@w{@code{@bs{}relative c'' @{ @dots{} @}}}}
+toevoegen, dus:
@example
\relative c'' @{
- ... plak hier het voorbeeld ...
+ @dots{}plak hier het voorbeeld@dots{}
@}
@end example
Waarom laten we die accolades weg? De meeste voorbeelden in
deze handleiding kunnen midden in een langer stuk muziek
worden ingevoegd. Bij zulke voorbeelden is het onzinnig om
-@code{@w{\relative c'' @{ @}}} toe te voegen -- je moet een
-@code{\relative} niet binnen een ander @code{\relative}
-zetten! Als we @code{@w{\relative c'' @{ @}}} om elk
-voorbeeld heen zouden zetten, zou je een klein
-documentatievoorbeeld niet zomaar kunnen kopiëren en in een
-langer stuk kunnen plakken. De meeste mensen willen
-materiaal toevoegen aan een bestaand stuk, dus zorgen we dat
-de handleiding daarvoor het meest geschikt is.
+@q{@w{@code{@bs{}relative c'' @{ @dots{} @}}}} toe te voegen
+-- je moet een @code{\relative} niet binnen een ander
+@code{\relative} zetten! Als we @q{@w{@code{@bs{}relative
+c'' @{ @dots{} @}}}} om elk voorbeeld heen zouden zetten,
+zou je een klein documentatievoorbeeld niet zomaar kunnen
+kopiëren en in een langer stuk kunnen plakken. De meeste
+mensen willen materiaal toevoegen aan een bestaand stuk, dus
+zorgen we dat de handleiding daarvoor het meest geschikt is.
Verder moet elk LilyPond-bestand eigenlijk ook een
-@code{@bs{}version}-uitdrukking hebben. Omdat de
-voorbeelden in de handleidingen fragmenten zijn, en geen
-volledige bestanden, wordt de
-@code{@bs{}version}-uitdrukking weggelaten. Maar je zou er
-een gewoonte van moeten maken ze in je bestanden op te
-nemen.
+@code{\version}-uitdrukking hebben. Omdat de voorbeelden in
+de handleidingen fragmenten zijn, en geen volledige
+bestanden, wordt de @code{\version}-uitdrukking weggelaten.
+Maar je zou er een gewoonte van moeten maken ze in je
+bestanden op te nemen.
@node Klikbare voorbeelden
@translationof Clickable examples
@c no verbatim here
@lilypond[quote]
\relative c'' {
- c-\markup { \bold \huge { Klik hier. } }
+ c4-\markup { \bold \huge { Klik hier. } }
}
@end lilypond
@item
@strong{Voordat je ook maar @emph{iets}} probeert: lees uit
de Beginnershandleiding het @ref{Leerboek}, en @ref{Algemene
-notatie}. Als je muziektermen tegenkomt die je niet
+muzieknotatie}. Als je muziektermen tegenkomt die je niet
herkent, zoek ze dan op in de @rglosnamed{Top,
Terminologie}.
@item
@strong{Voordat je een heel muziekstuk probeert te
schrijven}: lees uit de Beginnershandleiding de
-@ref{Fundamental concepts}. Daarna wil je wellicht de
+@ref{Fundamentele concepten}. Daarna wil je wellicht de
relevante delen van de @rusernamed{Top, Notatiehandleiding}
bekijken.