]> git.donarmstrong.com Git - lilypond.git/blobdiff - Documentation/es/notation/vocal.itely
Merge branch 'master' into translation
[lilypond.git] / Documentation / es / notation / vocal.itely
index e617026ace13dce29d17c6145fe2892c65a2d4b6..887ef0fbfde28fe211ec5a12b7062e49633e069f 100644 (file)
@@ -1,14 +1,14 @@
 @c -*- coding: utf-8; mode: texinfo; documentlanguage: es -*-
 
 @ignore
 @c -*- coding: utf-8; mode: texinfo; documentlanguage: es -*-
 
 @ignore
-    Translation of GIT committish: cccd2bf82ebfb55b6423346037fa4d2793fc4c3b
+    Translation of GIT committish: 0fd0f2751c2001f2ff49c98bb8534aef1db77c6d
 
     When revising a translation, copy the HEAD committish of the
     version that you are working on.  For details, see the Contributors'
     Guide, node Updating translation committishes..
 @end ignore
 
 
     When revising a translation, copy the HEAD committish of the
     version that you are working on.  For details, see the Contributors'
     Guide, node Updating translation committishes..
 @end ignore
 
-@c \version "2.17.11"
+@c \version "2.19.21"
 
 @node Música vocal
 @section Música vocal
 
 @node Música vocal
 @section Música vocal
@@ -172,7 +172,7 @@ grabe con la codificación UTF-8.  Para más información, consulte
 @ref{Caracteres especiales}.
 
 @lilypond[quote,verbatim]
 @ref{Caracteres especiales}.
 
 @lilypond[quote,verbatim]
-\relative c'' { d8 c16 a bes8 f e' d c4 }
+\relative { d''8 c16 a bes8 f e' d c4 }
 \addlyrics { „Schad’ um das schö -- ne grü -- ne Band, }
 @end lilypond
 
 \addlyrics { „Schad’ um das schö -- ne grü -- ne Band, }
 @end lilypond
 
@@ -181,7 +181,7 @@ precedidas por el carácter de barra invertida y la sílaba en su
 conjunto se debe encerrar en otro par de comillas.  Por ejemplo,
 
 @lilypond[quote,verbatim]
 conjunto se debe encerrar en otro par de comillas.  Por ejemplo,
 
 @lilypond[quote,verbatim]
-\relative c' { \time 3/4 e4 e4. e8 d4 e d c2. }
+\relative { \time 3/4 e'4 e4. e8 d4 e d c2. }
 \addlyrics { "\"I" am so lone -- "ly,\"" said she }
 @end lilypond
 
 \addlyrics { "\"I" am so lone -- "ly,\"" said she }
 @end lilypond
 
@@ -255,13 +255,13 @@ ver más detalles, consulte @ref{Duración automática de las sílabas}.
 <<
   \new Staff <<
     \time 2/4
 <<
   \new Staff <<
     \time 2/4
-    \new Voice = "one" \relative c'' {
+    \new Voice = "one" \relative {
       \voiceOne
       \voiceOne
-      c4 b8. a16 g4. r8 a4 ( b ) c2
+      c''4 b8. a16 g4. r8 a4 ( b ) c2
     }
     }
-    \new Voice = "two" \relative c' {
+    \new Voice = "two" \relative {
       \voiceTwo
       \voiceTwo
-       s2 s4. f8 e4 d c2
+       s2 s4. f'8 e4 d c2
     }
   >>
 
     }
   >>
 
@@ -296,9 +296,9 @@ explícitamente, y se escriben con @code{\lyricmode}.
 
 @lilypond[quote,ragged-right,verbatim]
 <<
 
 @lilypond[quote,ragged-right,verbatim]
 <<
-  \new Voice = "one" \relative c'' {
+  \new Voice = "one" \relative {
     \time 2/4
     \time 2/4
-    c4 b8. a16 g4. f8 e4 d c2
+    c''4 b8. a16 g4. f8 e4 d c2
   }
 
 % uses previous explicit duration of 2;
   }
 
 % uses previous explicit duration of 2;
@@ -399,10 +399,10 @@ Las sílabas de la letra se pueden alinear automáticamente bajo las
 notas de una melodía especificando por su nombre el contexto de voz
 que contiene la melodía, con @code{\lyricsto}:
 
 notas de una melodía especificando por su nombre el contexto de voz
 que contiene la melodía, con @code{\lyricsto}:
 
-@lilypond[quote,verbatim,relative=2]
+@lilypond[quote,verbatim]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
-    a4 a a a
+  \new Voice = "melody" \relative {
+    a'1 a4. a8 a2
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     These are the words
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     These are the words
@@ -449,7 +449,7 @@ He aquí un ejemplo:
 @lilypond[verbatim,quote]
 {
   \time 3/4
 @lilypond[verbatim,quote]
 {
   \time 3/4
-  \relative c' { c2 e4 g2. }
+  \relative { c'2 e4 g2. }
   \addlyrics { play the game }
 }
 @end lilypond
   \addlyrics { play the game }
 }
 @end lilypond
@@ -459,15 +459,17 @@ Se pueden añadir más versos poniendo más secciones @code{\addlyrics}:
 @lilypond[ragged-right,verbatim,quote]
 {
   \time 3/4
 @lilypond[ragged-right,verbatim,quote]
 {
   \time 3/4
-  \relative c' { c2 e4 g2. }
+  \relative { c'2 e4 g2. }
   \addlyrics { play the game }
   \addlyrics { speel het spel }
   \addlyrics { joue le jeu }
 }
 @end lilypond
 
   \addlyrics { play the game }
   \addlyrics { speel het spel }
   \addlyrics { joue le jeu }
 }
 @end lilypond
 
-La instrucción @code{\addlyrics} no es capaz de manejar situaciones de
-polifonía.  Para estos casos debería usar @code{\lyricsto}.
+La instrucción @code{\addlyrics} no es capaz de manejar
+situaciones de polifonía.  Asimismo, no puede usarse para asociar
+letra a un contexto de tablatura @code{TabVoice}.  Para estos
+casos debería usar @code{\lyricsto}.
 
 @subheading Uso de @code{associatedVoice}
 
 
 @subheading Uso de @code{associatedVoice}
 
@@ -491,13 +493,13 @@ He aquí un ejemplo que muestra su uso:
 <<
   \new Staff <<
     \time 2/4
 <<
   \new Staff <<
     \time 2/4
-    \new Voice = "one" \relative c'' {
+    \new Voice = "one" \relative {
       \voiceOne
       \voiceOne
-      c4 b8. a16 g4. r8 a4 ( b ) c2
+      c''4 b8. a16 g4. r8 a4 ( b ) c2
     }
     }
-    \new Voice = "two" \relative c' {
+    \new Voice = "two" \relative {
       \voiceTwo
       \voiceTwo
-       s2 s4. f8 e8 d4. c2
+       s2 s4. f'8 e8 d4. c2
     }
   >>
 % takes durations and alignment from notes in "one" initially
     }
   >>
 % takes durations and alignment from notes in "one" initially
@@ -551,8 +553,8 @@ He aquí dos ejemplos:
 @lilypond[quote,verbatim,ragged-right]
 <<
   \new Staff {
 @lilypond[quote,verbatim,ragged-right]
 <<
   \new Staff {
-    \relative c'' {
-      c2 c2
+    \relative {
+      c''2 c2
       d1
     }
   }
       d1
     }
   }
@@ -562,8 +564,8 @@ He aquí dos ejemplos:
     }
   }
   \new Staff {
     }
   }
   \new Staff {
-    \relative c' {
-      c8 c c c c c c c
+    \relative {
+      c'8 c c c c c c c
       c8 c c c c c c c
     }
   }
       c8 c c c c c c c
     }
   }
@@ -621,9 +623,15 @@ texto.
 
 @lilypond[quote,ragged-right,verbatim]
 {
 
 @lilypond[quote,ragged-right,verbatim]
 {
-  \relative c'' { \autoBeamOff
-    r8 b c fis, fis c' b e, }
-  \addlyrics { Che_in ques -- ta_e_in quel -- l'al -- tr'on -- da }
+  \relative {
+    \autoBeamOff
+    r8 b' c fis, fis c' b e,
+  }
+  \addlyrics
+  {
+    \override LyricHyphen.minimum-distance = #1.0 % Ensure hyphens are visible
+    Che_in ques -- ta_e_in quel -- l'al -- tr'on -- da
+  }
   \addlyrics { "Che in" ques -- "ta e in" quel -- l'al -- tr'on -- da }
   \addlyrics { Che~in ques -- ta~e~in quel -- l'al -- tr'on -- da }
 }
   \addlyrics { "Che in" ques -- "ta e in" quel -- l'al -- tr'on -- da }
   \addlyrics { Che~in ques -- ta~e~in quel -- l'al -- tr'on -- da }
 }
@@ -644,9 +652,11 @@ Referencia de funcionamiento interno:
 @funindex \melisma
 @funindex \melismaEnd
 
 @funindex \melisma
 @funindex \melismaEnd
 
-A veces, y sobre todo en la música medieval, varias notas se cantan
+A veces, y sobre todo en la música medieval y del Barroco,
+varias notas se cantan
 sobre una sílaba única; tales vocalizaciones reciben el nombre de
 sobre una sílaba única; tales vocalizaciones reciben el nombre de
-melismas, o melismata.  La sílaba de un melisma se suele alinear por
+melismas, o melismata (véase @rglos{melisma}).
+La sílaba de un melisma se suele alinear por
 la izquierda con la primera nota del melisma.
 
 Cuando se produce un melisma sobre una sílaba distinta de la última de
 la izquierda con la primera nota del melisma.
 
 Cuando se produce un melisma sobre una sílaba distinta de la última de
@@ -669,13 +679,13 @@ Existen cinco formas de indicar los melismas:
 Se crean melismas automáticamente sobre las notas unidas mediante
 ligadura de unión:
 
 Se crean melismas automáticamente sobre las notas unidas mediante
 ligadura de unión:
 
-@lilypond[quote,relative=2,verbatim]
+@lilypond[quote,verbatim]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \time 3/4
-    f4 g2 ~ |
-    g4 e2 ~ |
-    e8
+    f''4 g2 ~ |
+    4 e2 ~ |
+    8
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- e __
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- e __
@@ -688,11 +698,11 @@ Se pueden crear melismas automáticamente a partir de la música
 escribiendo ligaduras de expresión sobre las notas de cada melisma.
 Ésta es la forma usual de escribir la letra:
 
 escribiendo ligaduras de expresión sobre las notas de cada melisma.
 Ésta es la forma usual de escribir la letra:
 
-@lilypond[quote,relative=2,verbatim]
+@lilypond[quote,verbatim]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \time 3/4
-    f4 g8 ( f e f )
+    f''4 g8 ( f e f )
     e8 ( d e2 )
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     e8 ( d e2 )
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
@@ -709,12 +719,12 @@ manualmente mediante barra, siempre y cuando el barrado automático
 esté desactivado.  Véase @ref{Establecer el comportamiento de las
 barras automáticas}.
 
 esté desactivado.  Véase @ref{Establecer el comportamiento de las
 barras automáticas}.
 
-@lilypond[quote,relative=2,verbatim]
+@lilypond[quote,verbatim]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \autoBeamOff
     \time 3/4
     \autoBeamOff
-    f4 g8[ f e f]
+    f''4 g8[ f e f]
     e2.
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     e2.
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
@@ -730,11 +740,11 @@ de duración más larga que la corchea.
 Un grupo de notas sin ligadura de expresión se trata como un melisma
 si están comprendidas entre @code{\melisma} y @code{\melismaEnd}.
 
 Un grupo de notas sin ligadura de expresión se trata como un melisma
 si están comprendidas entre @code{\melisma} y @code{\melismaEnd}.
 
-@lilypond[quote,relative=2,verbatim]
+@lilypond[quote,verbatim]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \time 3/4
-    f4 g8
+    f''4 g8
     \melisma
     f e f
     \melismaEnd
     \melisma
     f e f
     \melismaEnd
@@ -751,11 +761,11 @@ Se puede definir un melisma enteramente dentro de la letra escribiendo
 un carácter de barra baja suelto, @code{_}, por cada nota adicional
 que se quiere añadir al melisma.
 
 un carácter de barra baja suelto, @code{_}, por cada nota adicional
 que se quiere añadir al melisma.
 
-@lilypond[verbatim, quote, relative=2]
+@lilypond[verbatim, quote]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \time 3/4
-    f4 g8 f e f
+    f''4 g8 f e f
     e8 d e2
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     e8 d e2
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
@@ -770,13 +780,13 @@ Es posible tener ligaduras de unión o de expresión y barras manuales
 en la melodía sin que indiquen melisma.  Para hacerlo, ajuste el valor
 de @code{melismaBusyProperties}:
 
 en la melodía sin que indiquen melisma.  Para hacerlo, ajuste el valor
 de @code{melismaBusyProperties}:
 
-@lilypond[relative=1,verbatim,quote]
+@lilypond[verbatim,quote]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \set melismaBusyProperties = #'()
     \time 3/4
     \set melismaBusyProperties = #'()
-    c4 d ( e )
-    g8 [ f ] f4 ~ f
+    c'4 d ( e )
+    g8 [ f ] f4 ~ 4
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- e e -- le -- i -- son
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- e e -- le -- i -- son
@@ -799,13 +809,13 @@ Si se requiere un melisma en el transcurso de un pasaje en el que
 una sola barra baja en la letra por cada nota que se debe incluir
 dentro del melisma:
 
 una sola barra baja en la letra por cada nota que se debe incluir
 dentro del melisma:
 
-@lilypond[relative=1,verbatim,quote]
+@lilypond[verbatim,quote]
 <<
 <<
-  \new Voice = "melody" {
+  \new Voice = "melody" \relative {
     \time 3/4
     \set melismaBusyProperties = #'()
     \time 3/4
     \set melismaBusyProperties = #'()
-    c4 d ( e )
-    g8 [ f ] ~ f4 ~ f
+    c'4 d ( e )
+    g8 [ f ] ~ 4 ~ f
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- _ e __ _ _ _
   }
   \new Lyrics \lyricsto "melody" {
     Ky -- ri -- _ e __ _ _ _
@@ -897,6 +907,7 @@ Referencia de funcionamiento interno:
 * Colocación horizontal de las sílabas::
 * Letra y repeticiones::
 * Letras en divisi::
 * Colocación horizontal de las sílabas::
 * Letra y repeticiones::
 * Letras en divisi::
+* Polifonía con letras compartidas::
 @end menu
 
 
 @end menu
 
 
@@ -911,8 +922,8 @@ Se pueden crear variables que contienen letra, pero la letra se debe
 introducir en el modo de letra:
 
 @lilypond[quote,verbatim]
 introducir en el modo de letra:
 
 @lilypond[quote,verbatim]
-musicOne = \relative c'' {
-  c4 b8. a16 g4. f8 e4 d c2
+musicOne = \relative {
+  c''4 b8. a16 g4. f8 e4 d c2
 }
 verseOne = \lyricmode {
   Joy to the world, the Lord is come.
 }
 verseOne = \lyricmode {
   Joy to the world, the Lord is come.
@@ -941,8 +952,8 @@ debajo.  Esto asegura que las voces referenciadas por @code{\lyricsto}
 siempre han sido definidas previamente.  Por ejemplo:
 
 @lilypond[quote,verbatim]
 siempre han sido definidas previamente.  Por ejemplo:
 
 @lilypond[quote,verbatim]
-sopranoMusic = \relative c'' { c4 c c c }
-contraltoMusic = \relative c'' { a4 a a a }
+sopranoMusic = \relative { c''4 c c c }
+contraltoMusic = \relative { a'4 a a a }
 sopranoWords = \lyricmode { Sop -- ra -- no words }
 contraltoWords = \lyricmode { Con -- tral -- to words }
 
 sopranoWords = \lyricmode { Sop -- ra -- no words }
 contraltoWords = \lyricmode { Con -- tral -- to words }
 
@@ -1001,7 +1012,7 @@ contexto Staff:
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' { c4 c c c }
+        \relative { c''4 c c c }
       }
     }
     \new Lyrics {
       }
     }
     \new Lyrics {
@@ -1023,7 +1034,7 @@ posición de la letra:
   <<
     \new Staff = "staff" {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff = "staff" {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' { c4 c c c }
+        \relative { c''4 c c c }
       }
     }
     \new Lyrics \with { alignAboveContext = "staff" } {
       }
     }
     \new Lyrics \with { alignAboveContext = "staff" } {
@@ -1050,7 +1061,7 @@ referencia, usando @code{\context}, como se ve a continuación:
     }
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
     }
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' { c4 c c c }
+        \relative { c''4 c c c }
       }
     }
     \context Lyrics = "lyrics" {
       }
     }
     \context Lyrics = "lyrics" {
@@ -1071,7 +1082,7 @@ ejemplo del segundo método:
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff {
       \new Voice = "sopranos" {
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff {
       \new Voice = "sopranos" {
-        \relative c'' { c4 c c c }
+        \relative { c''4 c c c }
       }
     }
     \new Lyrics = "sopranos"
       }
     }
     \new Lyrics = "sopranos"
@@ -1081,7 +1092,7 @@ ejemplo del segundo método:
     }
     \new Staff {
       \new Voice = "contraltos" {
     }
     \new Staff {
       \new Voice = "contraltos" {
-        \relative c'' { a4 a a a }
+        \relative { a'4 a a a }
       }
     }
     \context Lyrics = "sopranos" {
       }
     }
     \context Lyrics = "sopranos" {
@@ -1124,8 +1135,8 @@ Referencia de la notación:
 Para aumentar la separación entre las líneas de texto, establezca la
 propiedad @code{minimum-distance} de @code{LyricSpace}.
 
 Para aumentar la separación entre las líneas de texto, establezca la
 propiedad @code{minimum-distance} de @code{LyricSpace}.
 
-@lilypond[relative=1,verbatim,quote,ragged-right]
-{
+@lilypond[verbatim,quote,ragged-right]
+\relative c' {
   c c c c
   \override Lyrics.LyricSpace.minimum-distance = #1.0
   c c c c
   c c c c
   \override Lyrics.LyricSpace.minimum-distance = #1.0
   c c c c
@@ -1142,8 +1153,8 @@ la propiedad dentro del bloque @code{\layout}.
 
 @lilypond[verbatim,quote,ragged-right]
 \score {
 
 @lilypond[verbatim,quote,ragged-right]
 \score {
-  \relative c' {
-  c c c c
+  \relative {
+  c' c c c
   c c c c
   }
   \addlyrics {
   c c c c
   }
   \addlyrics {
@@ -1182,7 +1193,7 @@ Para hacer que el texto evite también las líneas divisorias, use
     \Lyrics
       \consists "Bar_engraver"
       \consists "Separating_line_group_engraver"
     \Lyrics
       \consists "Bar_engraver"
       \consists "Separating_line_group_engraver"
-      \override BarLine.transparent = ##t
+      \hide BarLine
   @}
 @}
 @end example
   @}
 @}
 @end example
@@ -1210,8 +1221,8 @@ música, si el texto no cambia.
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          a4 a a a
+        \relative {
+          a'4 a a a
           \repeat volta 2 { b4 b b b }
         }
       }
           \repeat volta 2 { b4 b b b }
         }
       }
@@ -1235,8 +1246,8 @@ se despliegan.
     <<
       \new Staff {
         \new Voice = "melody" {
     <<
       \new Staff {
         \new Voice = "melody" {
-          \relative c'' {
-            a4 a a a
+          \relative {
+            a'4 a a a
             \repeat volta 2 { b4 b b b }
           }
         }
             \repeat volta 2 { b4 b b b }
           }
         }
@@ -1260,8 +1271,8 @@ escriba simplemente todo el texto:
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          a4 a a a
+        \relative {
+          a'4 a a a
           \repeat unfold 2 { b4 b b b }
         }
       }
           \repeat unfold 2 { b4 b b b }
         }
       }
@@ -1287,8 +1298,8 @@ anidados correctamente en secciones paralelas:
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          a4 a a a
+        \relative {
+          a'4 a a a
           \repeat volta 2 { b4 b b b }
         }
       }
           \repeat volta 2 { b4 b b b }
         }
       }
@@ -1314,8 +1325,8 @@ Se pueden añadir más estrofas de una manera similar:
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "singleVoice" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "singleVoice" {
-        \relative c'' {
-         a4 a a a
+        \relative {
+         a'4 a a a
          \repeat volta 3 { b4 b b b }
           c4 c c c
        }
          \repeat volta 3 { b4 b b b }
           c4 c c c
        }
@@ -1354,8 +1365,8 @@ Para posicionarlos correctamente utilice @code{alignBelowContext}:
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
   <<
     \new Staff {
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-         a4 a a a
+        \relative {
+         a'4 a a a
          \repeat volta 3 { b4 b b b }
           c4 c c c
        }
          \repeat volta 3 { b4 b b b }
           c4 c c c
        }
@@ -1379,8 +1390,8 @@ Para posicionarlos correctamente utilice @code{alignBelowContext}:
       The end sec -- tion.
     }
     \new Voice = "harmony" {
       The end sec -- tion.
     }
     \new Voice = "harmony" {
-      \relative c' {
-        f4 f f f \repeat volta 2 { g8 g g4 g2 } a4 a8. a16 a2
+      \relative {
+        f'4 f f f \repeat volta 2 { g8 g g4 g2 } a4 a8. a16 a2
       }
     }
   >>
       }
     }
   >>
@@ -1410,8 +1421,8 @@ música.
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          a4 a a a
+        \relative {
+          a'4 a a a
           \repeat volta 2 { b4 b }
           \alternative { { b b } { b c } }
         }
           \repeat volta 2 { b4 b }
           \alternative { { b b } { b c } }
         }
@@ -1455,8 +1466,8 @@ que se escribe a continuación.}
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          \repeat volta 2 { b4 b }
+        \relative {
+          \repeat volta 2 { b'4 b }
           \alternative { { b b } { b c } }
           c4 c
         }
           \alternative { { b b } { b c } }
           c4 c
         }
@@ -1505,9 +1516,9 @@ manuales.
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
+        \relative {
           \set melismaBusyProperties = #'()
           \set melismaBusyProperties = #'()
-          \repeat volta 2 { b4 b ~}
+          \repeat volta 2 { b'4 b ~}
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           \unset melismaBusyProperties
           c4 c
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           \unset melismaBusyProperties
           c4 c
@@ -1543,8 +1554,8 @@ Cuando la sección repetida tiene textos distintos, no se puede usar
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          \repeat volta 2 { b4 b ~}
+        \relative {
+          \repeat volta 2 { b'4 b ~}
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           c4 c
         }
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           c4 c
         }
@@ -1577,8 +1588,8 @@ manualmente.
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
     \new Staff {
       \time 2/4
       \new Voice = "melody" {
-        \relative c'' {
-          \repeat volta 2 { b4 b ~}
+        \relative {
+          \repeat volta 2 { b'4 b ~}
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           c4 c
         }
           \alternative { { b b } { b \repeatTie c } }
           c4 c
         }
@@ -1650,11 +1661,11 @@ contextos de voz y adjuntando la letra a estos contextos específicos:
 \score {
   <<
     \new Voice = "melody" {
 \score {
   <<
     \new Voice = "melody" {
-      \relative c' {
+      \relative {
         <<
           {
             \voiceOne
         <<
           {
             \voiceOne
-            e4 e8 e
+            e'4 e8 e
           }
           \new Voice = "splitpart" {
             \voiceTwo
           }
           \new Voice = "splitpart" {
             \voiceTwo
@@ -1676,6 +1687,129 @@ contextos de voz y adjuntando la letra a estos contextos específicos:
 }
 @end lilypond
 
 }
 @end lilypond
 
+En la música coral es frecuente que una parte vocal se divida en
+dos durante varios compases.  La construcción @code{<< @{@dots{}@}
+\\ @{@dots{}@} >>}, en la que dos (o más) expresiones musicales
+están separadas por dos barras invertidas, puede en principio
+parecer la forma más adecuada de realizar las voces divididas.
+Sin embargo, esta construcción asigna @strong{todas} las
+expresiones que están dentro de ella a @strong{contextos de voz
+NUEVOS} lo que hace que no se asigne a ellas @emph{ninguna letra}
+porque la letra se asigna al contexto de voz original, que no es
+lo que pretendemos, en general.  La construcción correcta que
+debemos usar es el pasaje polifónico temporal, véase la sección
+@emph{Pasajes polifónicos temporales} dentro de
+@ref{Polifonía en un solo pentagrama}.
+
+
+@node Polifonía con letras compartidas
+@unnumberedsubsubsec Polifonía con letras compartidas
+@translationof Polyphony with shared lyrics
+
+@cindex NullVoice
+@cindex polifonía, letra compartida
+@cindex letra, compartida entre voces
+@cindex \partcombine y letra
+@funindex \partcombine
+
+Cuando dos voces cuyas notas tienen distintas duraciones comparten
+la misma letra, la alineación de ésta a una de las voces puede dar
+lugar a problemas en la otra voz.  Por ejemplo, la segunda línea
+extensora que se ve debajo es demasiado corta, porque la letra
+está alineada solamente a la voz superior:
+
+@lilypond[quote,verbatim]
+soprano = \relative { b'8( c d c) d2 }
+alto = \relative { g'2 b8( a g a) }
+words = \lyricmode { la __ la __ }
+
+\new Staff <<
+  \new Voice = "sopranoVoice" { \voiceOne \soprano }
+  \new Voice { \voiceTwo \alto }
+  \new Lyrics \lyricsto "sopranoVoice" \words
+>>
+@end lilypond
+
+Para obtener el resultado deseado, alinee la letra con un contexto
+@code{NullVoice} (@q{Voz Nula}) nuevo que contenga una combinación
+adecuada de las dos voces.  Las notas del contexto
+@code{NullVoice} no aparecen en la página impresa, pero pueden
+utilizarse para alinear la letra adecuadamente:
+
+@lilypond[quote,verbatim]
+soprano = \relative { b'8( c d c) d2 }
+alto = \relative { g'2 b8( a g a) }
+aligner = \relative { b'8( c d c) b( a g a) }
+words = \lyricmode { la __ la __ }
+
+\new Staff <<
+  \new Voice { \voiceOne \soprano }
+  \new Voice { \voiceTwo \alto }
+  \new NullVoice = "aligner" \aligner
+  \new Lyrics \lyricsto "aligner" \words
+>>
+@end lilypond
+
+El contexto de voz nula @code{NullVoice} debe estar situado dentro
+de un contexto @code{Staff} y contener notas que ya se están
+mostrando en dicho pentagrama, y en la misma octava.  En caso
+contrario, la @code{NullVoice} podría interactuar con las voces
+impresas de forma inesperada.  Por ejemplo, notas arbitrarias en
+la @code{NullVoice} pueden hacer que aparezcan (o desaparezcan)
+alteraciones accidentales en el pentragrama.
+
+Este método se puede usar trambién con la función
+@code{\partcombine}, que en sí no permite incluir letra:
+
+@lilypond[quote,verbatim]
+soprano = \relative { b'8( c d c) d2 }
+alto = \relative { g'2 b8( a g a) }
+aligner = \relative { b'8( c d c) b( a g a) }
+words = \lyricmode { la __ la __ }
+
+\new Staff <<
+  \new Voice \partcombine \soprano \alto
+  \new NullVoice = "aligner" \aligner
+  \new Lyrics \lyricsto "aligner" \words
+>>
+@end lilypond
+
+@knownissues
+La función @code{\addLyrics} solo funciona con letras de
+@code{Voice}, por lo que no puede utilizarse con @code{NullVoice}.
+
+@noindent
+La función @code{\partcombine} se describe en @ref{Combinación
+automática de las partes}.
+
+Por último, este método se puede usar incluso si las voces están
+en distintos pentagramas, y no se limita a dos voces únicamente:
+
+@lilypond[quote,verbatim]
+soprano = \relative { b'8( c d c) d2 }
+altoOne = \relative { g'2 b8( a b4) }
+altoTwo = \relative { d'2 g4( fis8 g) }
+aligner = \relative { b'8( c d c) d( d d d) }
+words = \lyricmode { la __ la __ }
+
+\new ChoirStaff <<
+  \new Staff <<
+    \soprano
+    \new NullVoice = "aligner" \aligner
+  >>
+  \new Lyrics \lyricsto "aligner" \words
+  \new Staff \partcombine \altoOne \altoTwo
+>>
+@end lilypond
+
+Observe, sin embargo, que en la segunda mitad del compás que se ve
+arriba, las notas del contexto @code{NullVoice} reflejan las
+duraciones de las notas del pentagrama inferior, pero no se
+desvian de la altura única que se muestra en el pentagrama al que
+pertenece la @code{NullVoice}.  Aunque no es obligatorio en este
+ejemplo en particular, generalmente es buena idea introducir las
+notas de esta forma.
+
 
 @node Versos
 @subsection Versos
 
 @node Versos
 @subsection Versos
@@ -1700,9 +1834,9 @@ contextos de voz y adjuntando la letra a estos contextos específicos:
 Los números de los versos se pueden añadir estableciendo
 @code{stanza}, p.ej.,
 
 Los números de los versos se pueden añadir estableciendo
 @code{stanza}, p.ej.,
 
-@lilypond[quote,ragged-right,verbatim,relative=2]
-\new Voice {
-  \time 3/4 g2 e4 a2 f4 g2.
+@lilypond[quote,ragged-right,verbatim]
+\new Voice \relative {
+  \time 3/4 g'2 e4 a2 f4 g2.
 } \addlyrics {
   \set stanza = #"1. "
   Hi, my name is Bert.
 } \addlyrics {
   \set stanza = #"1. "
   Hi, my name is Bert.
@@ -1788,9 +1922,9 @@ comienzo de la línea, igual que los nombres de instrumento.  Se crean
 estableciendo un valor para @code{vocalName}.  Se puede definir una
 versión abreviada como @code{shortVocalName}.
 
 estableciendo un valor para @code{vocalName}.  Se puede definir una
 versión abreviada como @code{shortVocalName}.
 
-@lilypond[ragged-right,quote,verbatim,relative=2]
-\new Voice {
-  \time 3/4 g2 e4 a2 f4 g2.
+@lilypond[ragged-right,quote,verbatim]
+\new Voice \relative {
+  \time 3/4 g'2 e4 a2 f4 g2.
 } \addlyrics {
   \set vocalName = #"Bert "
   Hi, my name is Bert.
 } \addlyrics {
   \set vocalName = #"Bert "
   Hi, my name is Bert.
@@ -1818,9 +1952,9 @@ rápida ignore el melisma.  Esto se consigue estableciendo
 
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
 
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
-  \relative c' \new Voice = "lahlah" {
+  \relative \new Voice = "lahlah" {
     \set Staff.autoBeaming = ##f
     \set Staff.autoBeaming = ##f
-    c4
+    c'4
     \slurDotted
     f8.[( g16])
     a4
     \slurDotted
     f8.[( g16])
     a4
@@ -1856,9 +1990,9 @@ se utiliza @code{\lyricsto}, pero este comportamiento puede cambiarse:
 
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
 
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
-  \new Voice = melody \relative c' {
-    f4 \appoggiatura a32 b4
-    \grace { f16[ a16] } b2
+  \new Voice = melody \relative {
+    f'4 \appoggiatura a32 b4
+    \grace { f16 a16 } b2
     \afterGrace b2 { f16[ a16] }
     \appoggiatura a32 b4
     \acciaccatura a8 b4
     \afterGrace b2 { f16[ a16] }
     \appoggiatura a32 b4
     \acciaccatura a8 b4
@@ -1887,7 +2021,7 @@ bloque @code{\with} o @code{\context}:
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
   \new Voice = melody \relative c' {
 @lilypond[verbatim,ragged-right,quote]
 <<
   \new Voice = melody \relative c' {
-    \grace { c16[( d e f] }
+    \grace { c16( d e f }
     g1) f
   }
   \new Lyrics \with { includeGraceNotes = ##t }
     g1) f
   }
   \new Lyrics \with { includeGraceNotes = ##t }
@@ -1909,9 +2043,9 @@ propiedad @code{associatedVoice}:
 
 @lilypond[verbatim,quote]
 <<
 
 @lilypond[verbatim,quote]
 <<
-  \relative c' \new Voice = "lahlah" {
+  \relative \new Voice = "lahlah" {
     \set Staff.autoBeaming = ##f
     \set Staff.autoBeaming = ##f
-    c4
+    c'4
     <<
       \new Voice = "alternative" {
         \voiceOne
     <<
       \new Voice = "alternative" {
         \voiceOne
@@ -1985,8 +2119,8 @@ Tenga en cuenta que existen dos formas distintas de forzar los saltos
 de línea al utilizar @code{\markup}.
 
 @lilypond[ragged-right,verbatim,quote]
 de línea al utilizar @code{\markup}.
 
 @lilypond[ragged-right,verbatim,quote]
-melody = \relative c' {
-e d c d | e e e e |
+melody = \relative {
+e' d c d | e e e e |
 d d e d | c1 |
 }
 
 d d e d | c1 |
 }
 
@@ -2028,8 +2162,8 @@ verso fuera del margen precede a cada verso. El ejemplo siguiente
 muestra cómo producir dicha salida en LilyPond.
 
 @lilypond[ragged-right,quote,verbatim]
 muestra cómo producir dicha salida en LilyPond.
 
 @lilypond[ragged-right,quote,verbatim]
-melody = \relative c' {
-  c4 c c c | d d d d
+melody = \relative {
+  c'4 c c c | d d d d
 }
 
 text = \lyricmode {
 }
 
 text = \lyricmode {
@@ -2056,7 +2190,7 @@ text = \lyricmode {
           "It has two lines."
         }
       }
           "It has two lines."
         }
       }
-      \vspace #0.1 % adds vertical spacing between verses
+      \combine \null \vspace #0.1 % adds vertical spacing between verses
       \line { \bold "3."
         \column {
           "This is verse three."
       \line { \bold "3."
         \column {
           "This is verse three."
@@ -2072,7 +2206,7 @@ text = \lyricmode {
           "It has two lines."
         }
       }
           "It has two lines."
         }
       }
-      \vspace #0.1 % adds vertical spacing between verses
+      \combine \null \vspace #0.1 % adds vertical spacing between verses
       \line { \bold "5."
         \column {
           "This is verse five."
       \line { \bold "5."
         \column {
           "This is verse five."
@@ -2211,8 +2345,8 @@ canciones por partes, los oratorios, etc.
 La notación de música coral se realiza normalmente sobre dos, tres o
 cuatro pentagramas dentro de un grupo de pautas @code{ChoirStaff}.  Si
 se necesita un acompañamiento, se sitúa debajo dentro de un grupo
 La notación de música coral se realiza normalmente sobre dos, tres o
 cuatro pentagramas dentro de un grupo de pautas @code{ChoirStaff}.  Si
 se necesita un acompañamiento, se sitúa debajo dentro de un grupo
-@code{PianoStaff}, que se suele reducir de tamaño en las obras corales
-@emph{a capella}.  Las notas de cada parte vocal se sitúan dentro de
+@code{PianoStaff}, que se suele reducir de tamaño, para ensayar las obras corales
+@emph{a cappella}.  Las notas de cada parte vocal se sitúan dentro de
 un contexto @code{Voice}, y cara pentagrama recibe o una sola parte
 vocal (es decir, una @code{Voice}) o un par de partes vocales (es
 decir, dos @code{Voice}s).
 un contexto @code{Voice}, y cara pentagrama recibe o una sola parte
 vocal (es decir, una @code{Voice}) o un par de partes vocales (es
 decir, dos @code{Voice}s).
@@ -2251,6 +2385,11 @@ ligaduras, etc. de la parte aguda se orientan hacia arriba, y los de
 la parte grave hacia abajo.  Para hacerlo, utilice @code{\voiceOne} y
 @code{\voiceTwo}.  Véase @ref{Polifonía en un solo pentagrama}.
 
 la parte grave hacia abajo.  Para hacerlo, utilice @code{\voiceOne} y
 @code{\voiceTwo}.  Véase @ref{Polifonía en un solo pentagrama}.
 
+@item
+Cuando una parte vocal se divide temporalmente, debemos usar
+@emph{Pasajes polifónicos temporales} (véase
+@ref{Polifonía en un solo pentagrama}).
+
 @end itemize
 
 @predefined
 @end itemize
 
 @predefined
@@ -2333,12 +2472,12 @@ pautas respectivas, como se muestra aquí:
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff {
       \new Voice {
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff {
       \new Voice {
-        \relative c'' { g4\f g g g }
+        \relative { g'4\f g g g }
       }
     }
     \new Staff {
       \new Voice {
       }
     }
     \new Staff {
       \new Voice {
-        \relative c' { d4 d d\p d }
+        \relative { d'4 d d\p d }
       }
     }
   >>
       }
     }
   >>
@@ -2518,9 +2657,9 @@ pentagrama cuando éste está dedicado a dicho personaje solamente:
     \new Staff {
       \set Staff.vocalName = \markup \smallCaps Kaspar
       \set Staff.shortVocalName = \markup \smallCaps Kas.
     \new Staff {
       \set Staff.vocalName = \markup \smallCaps Kaspar
       \set Staff.shortVocalName = \markup \smallCaps Kas.
-      \relative c' {
+      \relative {
         \clef "G_8"
         \clef "G_8"
-        c4 c c c
+        c'4 c c c
         \break
         c4 c c c
       }
         \break
         c4 c c c
       }
@@ -2529,7 +2668,7 @@ pentagrama cuando éste está dedicado a dicho personaje solamente:
       \set Staff.vocalName = \markup \smallCaps Melchior
       \set Staff.shortVocalName = \markup \smallCaps Mel
       \clef "bass"
       \set Staff.vocalName = \markup \smallCaps Melchior
       \set Staff.shortVocalName = \markup \smallCaps Mel
       \clef "bass"
-      \relative c' {
+      \relative {
         a4 a a a
         a4 a a a
       }
         a4 a a a
         a4 a a a
       }
@@ -2544,16 +2683,18 @@ sección correspondiente a dicho personaje.  Esto se puede hacer con
 elementos de marcado.  Con frecuencia se usa un tipo de letra especial
 para este propósito.
 
 elementos de marcado.  Con frecuencia se usa un tipo de letra especial
 para este propósito.
 
-@lilypond[quote,verbatim,relative=1]
-\clef "G_8"
-c4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Kaspar
-c c c
-\clef "bass"
-a4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Melchior
-a a a
-\clef "G_8"
-c4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Kaspar
-c c c
+@lilypond[quote,verbatim]
+\relative c' {
+  \clef "G_8"
+  c4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Kaspar
+  c c c
+  \clef "bass"
+  a4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Melchior
+  a a a
+  \clef "G_8"
+  c4^\markup \fontsize #1 \smallCaps Kaspar
+  c c c
+}
 @end lilypond
 
 Como alternativa, si hay muchos cambios de personajes, puede ser más
 @end lilypond
 
 Como alternativa, si hay muchos cambios de personajes, puede ser más
@@ -2566,7 +2707,7 @@ usar @code{\instrumentSwitch} para indicar cada uno de los cambios.
   #`((instrumentTransposition . ,(ly:make-pitch -1 0 0))
      (shortInstrumentName . "Kas.")
      (clefGlyph . "clefs.G")
   #`((instrumentTransposition . ,(ly:make-pitch -1 0 0))
      (shortInstrumentName . "Kas.")
      (clefGlyph . "clefs.G")
-     (clefOctavation . -7)
+     (clefTransposition . -7)
      (middleCPosition . 1)
      (clefPosition . -2)
      (instrumentCueName . ,(markup #:fontsize 1 #:smallCaps "Kaspar"))
      (middleCPosition . 1)
      (clefPosition . -2)
      (instrumentCueName . ,(markup #:fontsize 1 #:smallCaps "Kaspar"))
@@ -2576,7 +2717,7 @@ usar @code{\instrumentSwitch} para indicar cada uno de los cambios.
   #`((instrumentTransposition . ,(ly:make-pitch 0 0 0))
      (shortInstrumentName . "Mel.")
      (clefGlyph . "clefs.F")
   #`((instrumentTransposition . ,(ly:make-pitch 0 0 0))
      (shortInstrumentName . "Mel.")
      (clefGlyph . "clefs.F")
-     (clefOctavation . 0)
+     (clefTransposition . 0)
      (middleCPosition . 6)
      (clefPosition . 2)
      (instrumentCueName . ,(markup #:fontsize 1 #:smallCaps "Melchior"))
      (middleCPosition . 6)
      (clefPosition . 2)
      (instrumentCueName . ,(markup #:fontsize 1 #:smallCaps "Melchior"))
@@ -2626,13 +2767,13 @@ comienzo de las notas guía, y cerca de ellas.  El siguiente ejemplo
 muestra cómo se hace esto.
 
 @lilypond[quote,verbatim]
 muestra cómo se hace esto.
 
 @lilypond[quote,verbatim]
-flute = \relative c'' {
-  s4 s4 e g
+flute = \relative {
+  s4 s4 e'' g
 }
 \addQuote "flute" { \flute }
 
 }
 \addQuote "flute" { \flute }
 
-pianoRH = \relative c'' {
-  c4. g8
+pianoRH = \relative {
+  c''4. g8
   % position name of cue-ing instrument just before the cue notes,
   % and above the staff
   \new CueVoice {
   % position name of cue-ing instrument just before the cue notes,
   % and above the staff
   \new CueVoice {
@@ -2641,7 +2782,7 @@ pianoRH = \relative c'' {
   }
   \cueDuring "flute" #UP { g4 bes4 }
 }
   }
   \cueDuring "flute" #UP { g4 bes4 }
 }
-pianoLH = \relative { c4 <c' e> e, <g c> }
+pianoLH = \relative { c4 <c' e> e, <g c> }
 
 \score {
   \new PianoStaff <<
 
 \score {
   \new PianoStaff <<
@@ -2687,7 +2828,7 @@ pianoRH = \relative c'' {
   \cueDuring "clarinet" #DOWN { c4. g8 }
   g4 bes4
 }
   \cueDuring "clarinet" #DOWN { c4. g8 }
   g4 bes4
 }
-pianoLH = \relative { c4 <c' e> e, <g c> }
+pianoLH = \relative { c4 <c' e> e, <g c> }
 
 \score {
   <<
 
 \score {
   <<
@@ -2774,10 +2915,12 @@ ligado a un momento musical en particular.
 
 Para interjecciones cortas, basta un simple elemento de marcado.
 
 
 Para interjecciones cortas, basta un simple elemento de marcado.
 
-@lilypond[quote,verbatim,relative=2]
-a4^\markup { \smallCaps { Alex - } \italic { He's gone } } a a a
-a4 a a^\markup { \smallCaps { Bethan - } \italic Where? } a
-a4 a a a
+@lilypond[quote,verbatim]
+\relative {
+  a'4^\markup { \smallCaps { Alex - } \italic { He's gone } } a a a
+  a4 a a^\markup { \smallCaps { Bethan - } \italic Where? } a
+  a4 a a a
+}
 @end lilypond
 
 Para frases más largas puede ser necesario expandir la música de forma
 @end lilypond
 
 Para frases más largas puede ser necesario expandir la música de forma
@@ -2805,8 +2948,8 @@ He aquí un ejemplo que ilustra cómo puede hacerse.
 @c manually adjusted to suit the imposed line length.  -td
 
 @lilypond[quote,verbatim,ragged-right]
 @c manually adjusted to suit the imposed line length.  -td
 
 @lilypond[quote,verbatim,ragged-right]
-music = \relative c'' {
-  \repeat unfold 3 { a4 a a a }
+music = \relative {
+  \repeat unfold 3 { a'4 a a a }
 }
 
 dialogue = \lyricmode {
 }
 
 dialogue = \lyricmode {
@@ -2894,7 +3037,7 @@ Los cánticos usan con frecuencia figuras negras sin plica para indicar
 la altura, tomando las duraciones del ritmo hablado del texto.
 
 @lilypond[verbatim,quote]
 la altura, tomando las duraciones del ritmo hablado del texto.
 
 @lilypond[verbatim,quote]
-stemOff = { \override Staff.Stem.transparent = ##t }
+stemOff = { \hide Staff.Stem }
 
 \relative c' {
   \stemOff
 
 \relative c' {
   \stemOff
@@ -2912,15 +3055,15 @@ pentagramas, suprima completamente el grabador de barras:
 \score {
   \new StaffGroup <<
     \new Staff {
 \score {
   \new StaffGroup <<
     \new Staff {
-      \relative c'' {
-        a4 b c2 |
+      \relative {
+        a'4 b c2 |
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
     }
     \new Staff {
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
     }
     \new Staff {
-      \relative c'' {
-        a4 b c2 |
+      \relative {
+        a'4 b c2 |
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
@@ -2943,15 +3086,15 @@ pentagrama:
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff
     \with { \remove "Bar_engraver" } {
   \new ChoirStaff <<
     \new Staff
     \with { \remove "Bar_engraver" } {
-      \relative c'' {
-        a4 b c2 |
+      \relative {
+        a'4 b c2 |
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
     }
     \new Staff {
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
     }
     \new Staff {
-      \relative c'' {
-        a4 b c2 |
+      \relative {
+        a'4 b c2 |
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
         a4 b c2 |
         a4 b c2 |
       }
@@ -2965,35 +3108,39 @@ trátela como si fuera una cadencia.  Si la sección es larga, podría
 necesitar insertar líneas divisorias @qq{mudas} con @code{\bar ""}
 para indicar dónde se debe producir el salto de línea.
 
 necesitar insertar líneas divisorias @qq{mudas} con @code{\bar ""}
 para indicar dónde se debe producir el salto de línea.
 
-@lilypond[verbatim,quote,relative=2]
-a4 b c2 |
-\cadenzaOn
-a4 b c2
-a4 b c2
-\bar ""
-a4 b c2
-a4 b c2
-\cadenzaOff
-a4 b c2 |
-a4 b c2 |
+@lilypond[verbatim,quote]
+\relative a' {
+  a4 b c2 |
+  \cadenzaOn
+  a4 b c2
+  a4 b c2
+  \bar ""
+  a4 b c2
+  a4 b c2
+  \cadenzaOff
+  a4 b c2 |
+  a4 b c2 |
+}
 @end lilypond
 
 Los silencios o pausas en los cánticos pueden indicarse mediante
 barras de compás modificadas.
 
 @end lilypond
 
 Los silencios o pausas en los cánticos pueden indicarse mediante
 barras de compás modificadas.
 
-@lilypond[verbatim, quote,relative=2]
-a4
-\cadenzaOn
-b c2
-a4 b c2
-\bar "'"
-a4 b c2
-a4 b c2
-\bar ";"
-a4 b c2
-\bar "!"
-a4 b c2
-\bar "||"
+@lilypond[verbatim, quote]
+\relative a' {
+  a4
+  \cadenzaOn
+  b c2
+  a4 b c2
+  \bar "'"
+  a4 b c2
+  a4 b c2
+  \bar ";"
+  a4 b c2
+  \bar "!"
+  a4 b c2
+  \bar "||"
+}
 @end lilypond
 
 Como alternativa, se usa a veces la notación del canto gregoriano para
 @end lilypond
 
 Como alternativa, se usa a veces la notación del canto gregoriano para
@@ -3023,8 +3170,8 @@ finalis = {
 }
 
 \score {
 }
 
 \score {
-  \relative c'' {
-    g2 a4 g
+  \relative {
+    g'2 a4 g
     \divisioMinima
     g2 a4 g
     \divisioMaior
     \divisioMinima
     g2 a4 g
     \divisioMaior
@@ -3048,8 +3195,8 @@ omiten la clave también.
 @lilypond[verbatim,quote]
 \score {
   \new Staff {
 @lilypond[verbatim,quote]
 \score {
   \new Staff {
-    \relative c'' {
-      a4 b c2 |
+    \relative {
+      a'4 b c2 |
       a4 b c2 |
       a4 b c2 |
     }
       a4 b c2 |
       a4 b c2 |
     }
@@ -3075,22 +3222,22 @@ siempre contiene un único acorde en redondas.  Ésta es la @qq{nota de
 recitado}.  Los cánticos se suelen centrar sobre la página.
 
 @lilypond[verbatim,quote]
 recitado}.  Los cánticos se suelen centrar sobre la página.
 
 @lilypond[verbatim,quote]
-SopranoMusic = \relative g' {
-  g1 | c2 b | a1 | \bar "||"
+SopranoMusic = \relative {
+  g'1 | c2 b | a1 | \bar "||"
   a1 | d2 c | c b | c1 | \bar "||"
 }
 
   a1 | d2 c | c b | c1 | \bar "||"
 }
 
-AltoMusic = \relative c' {
-  e1 | g2 g | f1 |
+AltoMusic = \relative {
+  e'1 | g2 g | f1 |
   f1 | f2 e | d d | e1 |
 }
 
   f1 | f2 e | d d | e1 |
 }
 
-TenorMusic = \relative {
-  c1 | c2 c | c1 |
+TenorMusic = \relative {
+  c'1 | c2 c | c1 |
   d1 | g,2 g | g g | g1 |
 }
 
   d1 | g,2 g | g g | g1 |
 }
 
-BassMusic =  \relative {
+BassMusic =  \relative {
   c1 | e2 e | f1 |
   d1 | b2 c | g' g | c,1 |
 }
   c1 | e2 e | f1 |
   d1 | b2 c | g' g | c,1 |
 }