]> git.donarmstrong.com Git - samtools.git/blob - bcftools/prob1.c
2a9c0369f480fb3692d3f6edb693f7f0f8b74436
[samtools.git] / bcftools / prob1.c
1 #include <math.h>
2 #include <stdlib.h>
3 #include <string.h>
4 #include <stdio.h>
5 #include <errno.h>
6 #include <assert.h>
7 #include <limits.h>
8 #include "prob1.h"
9 #include "kstring.h"
10
11 #include "kseq.h"
12 KSTREAM_INIT(gzFile, gzread, 16384)
13
14 #define MC_MAX_EM_ITER 16
15 #define MC_EM_EPS 1e-5
16 #define MC_DEF_INDEL 0.15
17
18 unsigned char seq_nt4_table[256] = {
19         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
20         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
21         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4 /*'-'*/, 4, 4,
22         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
23         4, 0, 4, 1,  4, 4, 4, 2,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
24         4, 4, 4, 4,  3, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
25         4, 0, 4, 1,  4, 4, 4, 2,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
26         4, 4, 4, 4,  3, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
27         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
28         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
29         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
30         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
31         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
32         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
33         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4, 
34         4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4,  4, 4, 4, 4
35 };
36
37 struct __bcf_p1aux_t {
38         int n, M, n1, is_indel;
39         uint8_t *ploidy; // haploid or diploid ONLY
40         double *q2p, *pdg; // pdg -> P(D|g)
41         double *phi, *phi_indel;
42         double *z, *zswap; // aux for afs
43         double *z1, *z2, *phi1, *phi2; // only calculated when n1 is set
44         double **hg; // hypergeometric distribution
45         double *lf; // log factorial
46         double t, t1, t2;
47         double *afs, *afs1; // afs: accumulative AFS; afs1: site posterior distribution
48         const uint8_t *PL; // point to PL
49         int PL_len;
50 };
51
52 void bcf_p1_indel_prior(bcf_p1aux_t *ma, double x)
53 {
54         int i;
55         for (i = 0; i < ma->M; ++i)
56                 ma->phi_indel[i] = ma->phi[i] * x;
57         ma->phi_indel[ma->M] = 1. - ma->phi[ma->M] * x;
58 }
59
60 static void init_prior(int type, double theta, int M, double *phi)
61 {
62         int i;
63         if (type == MC_PTYPE_COND2) {
64                 for (i = 0; i <= M; ++i)
65                         phi[i] = 2. * (i + 1) / (M + 1) / (M + 2);
66         } else if (type == MC_PTYPE_FLAT) {
67                 for (i = 0; i <= M; ++i)
68                         phi[i] = 1. / (M + 1);
69         } else {
70                 double sum;
71                 for (i = 0, sum = 0.; i < M; ++i)
72                         sum += (phi[i] = theta / (M - i));
73                 phi[M] = 1. - sum;
74         }
75 }
76
77 void bcf_p1_init_prior(bcf_p1aux_t *ma, int type, double theta)
78 {
79         init_prior(type, theta, ma->M, ma->phi);
80         bcf_p1_indel_prior(ma, MC_DEF_INDEL);
81 }
82
83 void bcf_p1_init_subprior(bcf_p1aux_t *ma, int type, double theta)
84 {
85         if (ma->n1 <= 0 || ma->n1 >= ma->M) return;
86         init_prior(type, theta, 2*ma->n1, ma->phi1);
87         init_prior(type, theta, 2*(ma->n - ma->n1), ma->phi2);
88 }
89
90 int bcf_p1_read_prior(bcf_p1aux_t *ma, const char *fn)
91 {
92         gzFile fp;
93         kstring_t s;
94         kstream_t *ks;
95         long double sum;
96         int dret, k;
97         memset(&s, 0, sizeof(kstring_t));
98         fp = strcmp(fn, "-")? gzopen(fn, "r") : gzdopen(fileno(stdin), "r");
99         ks = ks_init(fp);
100         memset(ma->phi, 0, sizeof(double) * (ma->M + 1));
101         while (ks_getuntil(ks, '\n', &s, &dret) >= 0) {
102                 if (strstr(s.s, "[afs] ") == s.s) {
103                         char *p = s.s + 6;
104                         for (k = 0; k <= ma->M; ++k) {
105                                 int x;
106                                 double y;
107                                 x = strtol(p, &p, 10);
108                                 if (x != k && (errno == EINVAL || errno == ERANGE)) return -1;
109                                 ++p;
110                                 y = strtod(p, &p);
111                                 if (y == 0. && (errno == EINVAL || errno == ERANGE)) return -1;
112                                 ma->phi[ma->M - k] += y;
113                         }
114                 }
115         }
116         ks_destroy(ks);
117         gzclose(fp);
118         free(s.s);
119         for (sum = 0., k = 0; k <= ma->M; ++k) sum += ma->phi[k];
120         fprintf(stderr, "[prior]");
121         for (k = 0; k <= ma->M; ++k) ma->phi[k] /= sum;
122         for (k = 0; k <= ma->M; ++k) fprintf(stderr, " %d:%.3lg", k, ma->phi[ma->M - k]);
123         fputc('\n', stderr);
124         for (sum = 0., k = 1; k < ma->M; ++k) sum += ma->phi[ma->M - k] * (2.* k * (ma->M - k) / ma->M / (ma->M - 1));
125         fprintf(stderr, "[%s] heterozygosity=%lf, ", __func__, (double)sum);
126         for (sum = 0., k = 1; k <= ma->M; ++k) sum += k * ma->phi[ma->M - k] / ma->M;
127         fprintf(stderr, "theta=%lf\n", (double)sum);
128         bcf_p1_indel_prior(ma, MC_DEF_INDEL);
129         return 0;
130 }
131
132 bcf_p1aux_t *bcf_p1_init(int n, uint8_t *ploidy)
133 {
134         bcf_p1aux_t *ma;
135         int i;
136         ma = calloc(1, sizeof(bcf_p1aux_t));
137         ma->n1 = -1;
138         ma->n = n; ma->M = 2 * n;
139         if (ploidy) {
140                 ma->ploidy = malloc(n);
141                 memcpy(ma->ploidy, ploidy, n);
142                 for (i = 0, ma->M = 0; i < n; ++i) ma->M += ploidy[i];
143                 if (ma->M == 2 * n) {
144                         free(ma->ploidy);
145                         ma->ploidy = 0;
146                 }
147         }
148         ma->q2p = calloc(256, sizeof(double));
149         ma->pdg = calloc(3 * ma->n, sizeof(double));
150         ma->phi = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
151         ma->phi_indel = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
152         ma->phi1 = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
153         ma->phi2 = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
154         ma->z = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
155         ma->zswap = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
156         ma->z1 = calloc(ma->M + 1, sizeof(double)); // actually we do not need this large
157         ma->z2 = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
158         ma->afs = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
159         ma->afs1 = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
160         ma->lf = calloc(ma->M + 1, sizeof(double));
161         for (i = 0; i < 256; ++i)
162                 ma->q2p[i] = pow(10., -i / 10.);
163         for (i = 0; i <= ma->M; ++i) ma->lf[i] = lgamma(i + 1);
164         bcf_p1_init_prior(ma, MC_PTYPE_FULL, 1e-3); // the simplest prior
165         return ma;
166 }
167
168 int bcf_p1_set_n1(bcf_p1aux_t *b, int n1)
169 {
170         if (n1 == 0 || n1 >= b->n) return -1;
171         if (b->M != b->n * 2) {
172                 fprintf(stderr, "[%s] unable to set `n1' when there are haploid samples.\n", __func__);
173                 return -1;
174         }
175         b->n1 = n1;
176         return 0;
177 }
178
179 void bcf_p1_set_ploidy(bcf1_t *b, bcf_p1aux_t *ma)
180 {
181     // bcf_p1aux_t fields are not visible outside of prob1.c, hence this wrapper.
182     // Ideally, this should set ploidy per site to allow pseudo-autosomal regions
183     b->ploidy = ma->ploidy;
184 }
185
186 void bcf_p1_destroy(bcf_p1aux_t *ma)
187 {
188         if (ma) {
189                 int k;
190                 free(ma->lf);
191                 if (ma->hg && ma->n1 > 0) {
192                         for (k = 0; k <= 2*ma->n1; ++k) free(ma->hg[k]);
193                         free(ma->hg);
194                 }
195                 free(ma->ploidy); free(ma->q2p); free(ma->pdg);
196                 free(ma->phi); free(ma->phi_indel); free(ma->phi1); free(ma->phi2);
197                 free(ma->z); free(ma->zswap); free(ma->z1); free(ma->z2);
198                 free(ma->afs); free(ma->afs1);
199                 free(ma);
200         }
201 }
202
203 extern double kf_gammap(double s, double z);
204
205 int call_multiallelic_gt(bcf1_t *b, bcf_p1aux_t *ma, double threshold)
206 {
207     int nals = 1;
208     char *p;
209     for (p=b->alt; *p; p++)
210     {
211         if ( *p=='X' || p[0]=='.' ) break;
212         if ( p[0]==',' ) nals++;
213     }
214     if ( b->alt[0] && !*p ) nals++;
215
216     if ( nals==1 ) return 1;
217
218     if ( nals>4 ) { fprintf(stderr,"too many alts: %d\n", nals); exit(1); }
219
220     // set PL and PL_len
221     uint8_t *pl = NULL;
222     int npl = 0, idp=-1;
223     int i;
224     for (i = 0; i < b->n_gi; ++i) 
225     {
226         if (b->gi[i].fmt == bcf_str2int("PL", 2)) 
227         {
228             pl  = (uint8_t*)b->gi[i].data;
229             npl = b->gi[i].len;
230         }
231         if (b->gi[i].fmt == bcf_str2int("DP", 2))  idp=i;
232     }
233     if ( !pl ) return -1;
234
235     int npdg = nals*(nals+1)/2;
236     float *pdg,*_pdg;
237     _pdg = pdg = malloc(sizeof(float)*ma->n*npdg);
238     for (i=0; i<ma->n; i++)
239     {
240         int j; 
241         float sum = 0;
242         for (j=0; j<npdg; j++)
243         {
244             _pdg[j] = pow(10,-0.1*pl[j]);
245             sum += _pdg[j];
246         }
247         if ( sum )
248             for (j=0; j<npdg; j++) _pdg[j] /= sum;
249         _pdg += npdg;
250         pl += npl;
251     }
252
253     if ((p = strstr(b->info, "QS=")) == 0) { fprintf(stderr,"INFO/QS is required with -m, exiting\n"); exit(1); }
254     float qsum[4];
255     if ( sscanf(p+3,"%f,%f,%f,%f",&qsum[0],&qsum[1],&qsum[2],&qsum[3])!=4 ) { fprintf(stderr,"Could not parse %s\n",p); exit(1); }
256
257     
258     int ia,ib,ic, max_als=0, max_als2=0;
259     float max_lk = INT_MIN, max_lk2 = INT_MIN, lk_sum = INT_MIN;
260     for (ia=0; ia<nals; ia++)
261     {
262         //if ( ia && qsum[ia]==0 ) continue;
263         float lk_tot = 0;
264         int iaa = (ia+1)*(ia+2)/2-1;
265         int isample;
266         for (isample=0; isample<ma->n; isample++)
267         {
268             float *p = pdg + isample*npdg;
269             assert( log(p[iaa]) <= 0 );
270             lk_tot += log(p[iaa]);
271         }
272         if ( max_lk<lk_tot ) { max_lk2 = max_lk; max_als2 = max_als; max_lk = lk_tot; max_als = 1<<ia; }
273         else if ( max_lk2<lk_tot ) { max_lk2 = lk_tot; max_als2 = 1<<ia; }
274         lk_sum = lk_tot>lk_sum ? lk_tot + log(1+exp(lk_sum-lk_tot)) : lk_sum + log(1+exp(lk_tot-lk_sum));
275     }
276     for (ia=0; ia<nals; ia++)
277     {
278         if ( qsum[ia]==0 ) continue;
279         //if ( ia && qsum[ia]==0 ) continue;
280         for (ib=0; ib<ia; ib++)
281         {
282             if ( qsum[ib]==0 ) continue;
283             //if ( ib && qsum[ib]==0 ) continue;
284             //if ( qsum[ia]+qsum[ib]==0 ) continue;
285             float lk_tot = 0;
286             float fa  = qsum[ia]/(qsum[ia]+qsum[ib]);
287             float fb  = qsum[ib]/(qsum[ia]+qsum[ib]);
288             float fab = 2*fa*fb; fa *= fa; fb *= fb;
289             int isample, iaa = (ia+1)*(ia+2)/2-1, ibb = (ib+1)*(ib+2)/2-1, iab = iaa - ia + ib;
290             for (isample=0; isample<ma->n; isample++)
291             {
292                 if ( b->ploidy && b->ploidy[isample]==1 ) continue;
293                 float *p = pdg + isample*npdg;
294                 assert( log(fa*p[iaa] + fb*p[ibb] + fab*p[iab]) <= 0 );
295                 lk_tot += log(fa*p[iaa] + fb*p[ibb] + fab*p[iab]);
296             }
297             if ( max_lk<lk_tot ) { max_lk2 = max_lk; max_als2 = max_als; max_lk = lk_tot; max_als = 1<<ia|1<<ib; }
298             else if ( max_lk2<lk_tot ) { max_lk2 = lk_tot; max_als2 = 1<<ia|1<<ib; }
299             lk_sum = lk_tot>lk_sum ? lk_tot + log(1+exp(lk_sum-lk_tot)) : lk_sum + log(1+exp(lk_tot-lk_sum));
300         }
301     }
302     for (ia=0; ia<nals; ia++)
303     {
304         if ( qsum[ia]==0 ) continue;
305         //if ( ia && qsum[ia]==0 ) continue;
306         for (ib=0; ib<ia; ib++)
307         {
308             if ( qsum[ib]==0 ) continue;
309             //if ( ib && qsum[ib]==0 ) continue;
310             for (ic=0; ic<ib; ic++)
311             {
312                 if ( qsum[ic]==0 ) continue;
313                 //if ( ic && qsum[ic]==0 ) continue;
314                 //if ( qsum[ia]+qsum[ib]+qsum[ic]==0 ) continue;
315                 float lk_tot = 0;
316                 float fa  = qsum[ia]/(qsum[ia]+qsum[ib]+qsum[ic]);
317                 float fb  = qsum[ib]/(qsum[ia]+qsum[ib]+qsum[ic]);
318                 float fc  = qsum[ic]/(qsum[ia]+qsum[ib]+qsum[ic]);
319                 float fab = 2*fa*fb, fac = 2*fa*fc, fbc = 2*fb*fc; fa *= fa; fb *= fb; fc *= fc;
320                 int isample, iaa = (ia+1)*(ia+2)/2-1, ibb = (ib+1)*(ib+2)/2-1, icc = (ic+1)*(ic+2)/2-1;
321                 int iab = iaa - ia + ib, iac = iaa - ia + ic, ibc = ibb - ib + ic;
322                 for (isample=0; isample<ma->n; isample++)
323                 {
324                     if ( b->ploidy && b->ploidy[isample]==1 ) continue;
325                     float *p = pdg + isample*npdg;
326                     assert( log(fa*p[iaa] + fb*p[ibb] + fc*p[icc] + fab*p[iab] + fac*p[iac] + fbc*p[ibc]) <= 0 );
327                     lk_tot += log(fa*p[iaa] + fb*p[ibb] + fc*p[icc] + fab*p[iab] + fac*p[iac] + fbc*p[ibc]);
328                 }
329                 if ( max_lk<lk_tot ) { max_lk2 = max_lk; max_als2 = max_als; max_lk = lk_tot; max_als = 1<<ia|1<<ib|1<<ic; }
330                 else if ( max_lk2<lk_tot ) { max_lk2 = lk_tot; max_als2 = 1<<ia|1<<ib|1<<ic; }
331                 lk_sum = lk_tot>lk_sum ? lk_tot + log(1+exp(lk_sum-lk_tot)) : lk_sum + log(1+exp(lk_tot-lk_sum));
332             }
333         }
334     }
335
336     int n1=0, n2=0;
337     for (i=0; i<nals; i++) if ( max_als&1<<i) n1++;
338     for (i=0; i<nals; i++) if ( max_als2&1<<i) n2++;
339     if ( n2<n1 && kf_gammap(1,2.0*(max_lk-max_lk2))<threshold )
340     {
341         max_lk = max_lk2;
342         max_als = max_als2;
343     }
344
345     // Get the BCF record ready for output
346     kstring_t s;
347     memset(&s, 0, sizeof(kstring_t));
348     kputc('\0', &s); kputs(b->ref, &s); kputc('\0', &s);
349     kputs(b->alt, &s); kputc('\0', &s); kputc('\0', &s);
350     kputs(b->info, &s); if (b->info[0]) kputc(';', &s); kputc('\0', &s);
351     kputs(b->fmt, &s); kputc('\0', &s);
352     free(b->str);
353     b->m_str = s.m; b->l_str = s.l; b->str = s.s;
354     b->qual = -4.343*(log(1-exp(max_lk-lk_sum)));
355     if ( b->qual>999 ) b->qual = 999;
356     //bcf_sync(b);
357
358     int x, old_n_gi = b->n_gi;
359     s.m = b->m_str; s.l = b->l_str - 1; s.s = b->str;
360     kputs(":GT:GQ", &s); kputc('\0', &s);
361     b->m_str = s.m; b->l_str = s.l; b->str = s.s;
362     bcf_sync(b);
363
364     // Call GT
365     int isample, gts=0;
366     for (isample = 0; isample < b->n_smpl; isample++) 
367     {
368         int ploidy = b->ploidy ? b->ploidy[isample] : 2;
369         float *p = pdg + isample*npdg;
370         int ia, als = 0;
371         float lk = INT_MIN, lk_sum=0;
372         for (ia=0; ia<nals; ia++)
373         {
374             if ( !(max_als&1<<ia) ) continue;
375             int iaa = (ia+1)*(ia+2)/2-1;
376             float _lk = p[iaa]*qsum[ia]*qsum[ia];
377             if ( _lk > lk ) { lk = _lk; als = ia<<3 | ia; }
378             lk_sum += _lk;
379         }
380         if ( ploidy==2 ) 
381         {
382             for (ia=0; ia<nals; ia++)
383             {
384                 if ( !(max_als&1<<ia) ) continue;
385                 int iaa = (ia+1)*(ia+2)/2-1;
386                 for (ib=0; ib<ia; ib++)
387                 {
388                     if ( !(max_als&1<<ib) ) continue;
389                     int iab = iaa - ia + ib;
390                     float _lk = 2*qsum[ia]*qsum[ib]*p[iab];
391                     if ( _lk > lk ) { lk = _lk; als = ib<<3 | ia; }
392                     lk_sum += _lk;
393                 }
394             }
395         }
396         lk = -log(1-lk/lk_sum)/0.2302585;
397         if ( idp>=0 && ((uint16_t*)b->gi[idp].data)[isample]==0 ) 
398         {
399             als |= 1<<7;
400             lk = 0;
401         }
402         ((uint8_t*)b->gi[old_n_gi].data)[isample] = als;
403         ((uint8_t*)b->gi[old_n_gi+1].data)[isample] = lk<100 ? (int)lk : 99;
404
405         gts |= (als>>3&7) | (als&7);
406     }
407     bcf_fit_alt(b,max_als);
408     bcf_sync(b);
409
410     free(pdg);
411     return gts;
412 }
413
414 static int cal_pdg(const bcf1_t *b, bcf_p1aux_t *ma)
415 {
416     int i, j;
417     long *p, tmp;
418     p = alloca(b->n_alleles * sizeof(long));
419     memset(p, 0, sizeof(long) * b->n_alleles);
420     for (j = 0; j < ma->n; ++j) {
421         const uint8_t *pi = ma->PL + j * ma->PL_len;
422         double *pdg = ma->pdg + j * 3;
423         pdg[0] = ma->q2p[pi[2]]; pdg[1] = ma->q2p[pi[1]]; pdg[2] = ma->q2p[pi[0]];
424         for (i = 0; i < b->n_alleles; ++i)
425             p[i] += (int)pi[(i+1)*(i+2)/2-1];
426     }
427     for (i = 0; i < b->n_alleles; ++i) p[i] = p[i]<<4 | i;
428     for (i = 1; i < b->n_alleles; ++i) // insertion sort
429         for (j = i; j > 0 && p[j] < p[j-1]; --j)
430             tmp = p[j], p[j] = p[j-1], p[j-1] = tmp;
431     for (i = b->n_alleles - 1; i >= 0; --i)
432         if ((p[i]&0xf) == 0) break;
433     return i;
434 }
435
436
437 int bcf_p1_call_gt(const bcf_p1aux_t *ma, double f0, int k)
438 {
439         double sum, g[3];
440         double max, f3[3], *pdg = ma->pdg + k * 3;
441         int q, i, max_i, ploidy;
442         ploidy = ma->ploidy? ma->ploidy[k] : 2;
443         if (ploidy == 2) {
444                 f3[0] = (1.-f0)*(1.-f0); f3[1] = 2.*f0*(1.-f0); f3[2] = f0*f0;
445         } else {
446                 f3[0] = 1. - f0; f3[1] = 0; f3[2] = f0;
447         }
448         for (i = 0, sum = 0.; i < 3; ++i)
449                 sum += (g[i] = pdg[i] * f3[i]);
450         for (i = 0, max = -1., max_i = 0; i < 3; ++i) {
451                 g[i] /= sum;
452                 if (g[i] > max) max = g[i], max_i = i;
453         }
454         max = 1. - max;
455         if (max < 1e-308) max = 1e-308;
456         q = (int)(-4.343 * log(max) + .499);
457         if (q > 99) q = 99;
458         return q<<2|max_i;
459 }
460
461 #define TINY 1e-20
462
463 static void mc_cal_y_core(bcf_p1aux_t *ma, int beg)
464 {
465         double *z[2], *tmp, *pdg;
466         int _j, last_min, last_max;
467         assert(beg == 0 || ma->M == ma->n*2);
468         z[0] = ma->z;
469         z[1] = ma->zswap;
470         pdg = ma->pdg;
471         memset(z[0], 0, sizeof(double) * (ma->M + 1));
472         memset(z[1], 0, sizeof(double) * (ma->M + 1));
473         z[0][0] = 1.;
474         last_min = last_max = 0;
475         ma->t = 0.;
476         if (ma->M == ma->n * 2) {
477                 int M = 0;
478                 for (_j = beg; _j < ma->n; ++_j) {
479                         int k, j = _j - beg, _min = last_min, _max = last_max, M0;
480                         double p[3], sum;
481                         M0 = M; M += 2;
482                         pdg = ma->pdg + _j * 3;
483                         p[0] = pdg[0]; p[1] = 2. * pdg[1]; p[2] = pdg[2];
484                         for (; _min < _max && z[0][_min] < TINY; ++_min) z[0][_min] = z[1][_min] = 0.;
485                         for (; _max > _min && z[0][_max] < TINY; --_max) z[0][_max] = z[1][_max] = 0.;
486                         _max += 2;
487                         if (_min == 0) k = 0, z[1][k] = (M0-k+1) * (M0-k+2) * p[0] * z[0][k];
488                         if (_min <= 1) k = 1, z[1][k] = (M0-k+1) * (M0-k+2) * p[0] * z[0][k] + k*(M0-k+2) * p[1] * z[0][k-1];
489                         for (k = _min < 2? 2 : _min; k <= _max; ++k)
490                                 z[1][k] = (M0-k+1)*(M0-k+2) * p[0] * z[0][k] + k*(M0-k+2) * p[1] * z[0][k-1] + k*(k-1)* p[2] * z[0][k-2];
491                         for (k = _min, sum = 0.; k <= _max; ++k) sum += z[1][k];
492                         ma->t += log(sum / (M * (M - 1.)));
493                         for (k = _min; k <= _max; ++k) z[1][k] /= sum;
494                         if (_min >= 1) z[1][_min-1] = 0.;
495                         if (_min >= 2) z[1][_min-2] = 0.;
496                         if (j < ma->n - 1) z[1][_max+1] = z[1][_max+2] = 0.;
497                         if (_j == ma->n1 - 1) { // set pop1; ma->n1==-1 when unset
498                                 ma->t1 = ma->t;
499                                 memcpy(ma->z1, z[1], sizeof(double) * (ma->n1 * 2 + 1));
500                         }
501                         tmp = z[0]; z[0] = z[1]; z[1] = tmp;
502                         last_min = _min; last_max = _max;
503                 }
504                 //for (_j = 0; _j < last_min; ++_j) z[0][_j] = 0.; // TODO: are these necessary?
505                 //for (_j = last_max + 1; _j < ma->M; ++_j) z[0][_j] = 0.;
506         } else { // this block is very similar to the block above; these two might be merged in future
507                 int j, M = 0;
508                 for (j = 0; j < ma->n; ++j) {
509                         int k, M0, _min = last_min, _max = last_max;
510                         double p[3], sum;
511                         pdg = ma->pdg + j * 3;
512                         for (; _min < _max && z[0][_min] < TINY; ++_min) z[0][_min] = z[1][_min] = 0.;
513                         for (; _max > _min && z[0][_max] < TINY; --_max) z[0][_max] = z[1][_max] = 0.;
514                         M0 = M;
515                         M += ma->ploidy[j];
516                         if (ma->ploidy[j] == 1) {
517                                 p[0] = pdg[0]; p[1] = pdg[2];
518                                 _max++;
519                                 if (_min == 0) k = 0, z[1][k] = (M0+1-k) * p[0] * z[0][k];
520                                 for (k = _min < 1? 1 : _min; k <= _max; ++k)
521                                         z[1][k] = (M0+1-k) * p[0] * z[0][k] + k * p[1] * z[0][k-1];
522                                 for (k = _min, sum = 0.; k <= _max; ++k) sum += z[1][k];
523                                 ma->t += log(sum / M);
524                                 for (k = _min; k <= _max; ++k) z[1][k] /= sum;
525                                 if (_min >= 1) z[1][_min-1] = 0.;
526                                 if (j < ma->n - 1) z[1][_max+1] = 0.;
527                         } else if (ma->ploidy[j] == 2) {
528                                 p[0] = pdg[0]; p[1] = 2 * pdg[1]; p[2] = pdg[2];
529                                 _max += 2;
530                                 if (_min == 0) k = 0, z[1][k] = (M0-k+1) * (M0-k+2) * p[0] * z[0][k];
531                                 if (_min <= 1) k = 1, z[1][k] = (M0-k+1) * (M0-k+2) * p[0] * z[0][k] + k*(M0-k+2) * p[1] * z[0][k-1];
532                                 for (k = _min < 2? 2 : _min; k <= _max; ++k)
533                                         z[1][k] = (M0-k+1)*(M0-k+2) * p[0] * z[0][k] + k*(M0-k+2) * p[1] * z[0][k-1] + k*(k-1)* p[2] * z[0][k-2];
534                                 for (k = _min, sum = 0.; k <= _max; ++k) sum += z[1][k];
535                                 ma->t += log(sum / (M * (M - 1.)));
536                                 for (k = _min; k <= _max; ++k) z[1][k] /= sum;
537                                 if (_min >= 1) z[1][_min-1] = 0.;
538                                 if (_min >= 2) z[1][_min-2] = 0.;
539                                 if (j < ma->n - 1) z[1][_max+1] = z[1][_max+2] = 0.;
540                         }
541                         tmp = z[0]; z[0] = z[1]; z[1] = tmp;
542                         last_min = _min; last_max = _max;
543                 }
544         }
545         if (z[0] != ma->z) memcpy(ma->z, z[0], sizeof(double) * (ma->M + 1));
546 }
547
548 static void mc_cal_y(bcf_p1aux_t *ma)
549 {
550         if (ma->n1 > 0 && ma->n1 < ma->n && ma->M == ma->n * 2) { // NB: ma->n1 is ineffective when there are haploid samples
551                 int k;
552                 long double x;
553                 memset(ma->z1, 0, sizeof(double) * (2 * ma->n1 + 1));
554                 memset(ma->z2, 0, sizeof(double) * (2 * (ma->n - ma->n1) + 1));
555                 ma->t1 = ma->t2 = 0.;
556                 mc_cal_y_core(ma, ma->n1);
557                 ma->t2 = ma->t;
558                 memcpy(ma->z2, ma->z, sizeof(double) * (2 * (ma->n - ma->n1) + 1));
559                 mc_cal_y_core(ma, 0);
560                 // rescale z
561                 x = expl(ma->t - (ma->t1 + ma->t2));
562                 for (k = 0; k <= ma->M; ++k) ma->z[k] *= x;
563         } else mc_cal_y_core(ma, 0);
564 }
565
566 #define CONTRAST_TINY 1e-30
567
568 extern double kf_gammaq(double s, double z); // incomplete gamma function for chi^2 test
569
570 static inline double chi2_test(int a, int b, int c, int d)
571 {
572         double x, z;
573         x = (double)(a+b) * (c+d) * (b+d) * (a+c);
574         if (x == 0.) return 1;
575         z = a * d - b * c;
576         return kf_gammaq(.5, .5 * z * z * (a+b+c+d) / x);
577 }
578
579 // chi2=(a+b+c+d)(ad-bc)^2/[(a+b)(c+d)(a+c)(b+d)]
580 static inline double contrast2_aux(const bcf_p1aux_t *p1, double sum, int k1, int k2, double x[3])
581 {
582         double p = p1->phi[k1+k2] * p1->z1[k1] * p1->z2[k2] / sum * p1->hg[k1][k2];
583         int n1 = p1->n1, n2 = p1->n - p1->n1;
584         if (p < CONTRAST_TINY) return -1;
585         if (.5*k1/n1 < .5*k2/n2) x[1] += p;
586         else if (.5*k1/n1 > .5*k2/n2) x[2] += p;
587         else x[0] += p;
588         return p * chi2_test(k1, k2, (n1<<1) - k1, (n2<<1) - k2);
589 }
590
591 static double contrast2(bcf_p1aux_t *p1, double ret[3])
592 {
593         int k, k1, k2, k10, k20, n1, n2;
594         double sum;
595         // get n1 and n2
596         n1 = p1->n1; n2 = p1->n - p1->n1;
597         if (n1 <= 0 || n2 <= 0) return 0.;
598         if (p1->hg == 0) { // initialize the hypergeometric distribution
599                 /* NB: the hg matrix may take a lot of memory when there are many samples. There is a way
600                    to avoid precomputing this matrix, but it is slower and quite intricate. The following
601                    computation in this block can be accelerated with a similar strategy, but perhaps this
602                    is not a serious concern for now. */
603                 double tmp = lgamma(2*(n1+n2)+1) - (lgamma(2*n1+1) + lgamma(2*n2+1));
604                 p1->hg = calloc(2*n1+1, sizeof(void*));
605                 for (k1 = 0; k1 <= 2*n1; ++k1) {
606                         p1->hg[k1] = calloc(2*n2+1, sizeof(double));
607                         for (k2 = 0; k2 <= 2*n2; ++k2)
608                                 p1->hg[k1][k2] = exp(lgamma(k1+k2+1) + lgamma(p1->M-k1-k2+1) - (lgamma(k1+1) + lgamma(k2+1) + lgamma(2*n1-k1+1) + lgamma(2*n2-k2+1) + tmp));
609                 }
610         }
611         { // compute
612                 long double suml = 0;
613                 for (k = 0; k <= p1->M; ++k) suml += p1->phi[k] * p1->z[k];
614                 sum = suml;
615         }
616         { // get the max k1 and k2
617                 double max;
618                 int max_k;
619                 for (k = 0, max = 0, max_k = -1; k <= 2*n1; ++k) {
620                         double x = p1->phi1[k] * p1->z1[k];
621                         if (x > max) max = x, max_k = k;
622                 }
623                 k10 = max_k;
624                 for (k = 0, max = 0, max_k = -1; k <= 2*n2; ++k) {
625                         double x = p1->phi2[k] * p1->z2[k];
626                         if (x > max) max = x, max_k = k;
627                 }
628                 k20 = max_k;
629         }
630         { // We can do the following with one nested loop, but that is an O(N^2) thing. The following code block is much faster for large N.
631                 double x[3], y;
632                 long double z = 0., L[2];
633                 x[0] = x[1] = x[2] = 0; L[0] = L[1] = 0;
634                 for (k1 = k10; k1 >= 0; --k1) {
635                         for (k2 = k20; k2 >= 0; --k2) {
636                                 if ((y = contrast2_aux(p1, sum, k1, k2, x)) < 0) break;
637                                 else z += y;
638                         }
639                         for (k2 = k20 + 1; k2 <= 2*n2; ++k2) {
640                                 if ((y = contrast2_aux(p1, sum, k1, k2, x)) < 0) break;
641                                 else z += y;
642                         }
643                 }
644                 ret[0] = x[0]; ret[1] = x[1]; ret[2] = x[2];
645                 x[0] = x[1] = x[2] = 0;
646                 for (k1 = k10 + 1; k1 <= 2*n1; ++k1) {
647                         for (k2 = k20; k2 >= 0; --k2) {
648                                 if ((y = contrast2_aux(p1, sum, k1, k2, x)) < 0) break;
649                                 else z += y;
650                         }
651                         for (k2 = k20 + 1; k2 <= 2*n2; ++k2) {
652                                 if ((y = contrast2_aux(p1, sum, k1, k2, x)) < 0) break;
653                                 else z += y;
654                         }
655                 }
656                 ret[0] += x[0]; ret[1] += x[1]; ret[2] += x[2];
657                 if (ret[0] + ret[1] + ret[2] < 0.95) { // in case of bad things happened
658                         ret[0] = ret[1] = ret[2] = 0; L[0] = L[1] = 0;
659                         for (k1 = 0, z = 0.; k1 <= 2*n1; ++k1)
660                                 for (k2 = 0; k2 <= 2*n2; ++k2)
661                                         if ((y = contrast2_aux(p1, sum, k1, k2, ret)) >= 0) z += y;
662                         if (ret[0] + ret[1] + ret[2] < 0.95) // It seems that this may be caused by floating point errors. I do not really understand why...
663                                 z = 1.0, ret[0] = ret[1] = ret[2] = 1./3;
664                 }
665                 return (double)z;
666         }
667 }
668
669 static double mc_cal_afs(bcf_p1aux_t *ma, double *p_ref_folded, double *p_var_folded)
670 {
671         int k;
672         long double sum = 0., sum2;
673         double *phi = ma->is_indel? ma->phi_indel : ma->phi;
674         memset(ma->afs1, 0, sizeof(double) * (ma->M + 1));
675         mc_cal_y(ma);
676         // compute AFS
677         for (k = 0, sum = 0.; k <= ma->M; ++k)
678                 sum += (long double)phi[k] * ma->z[k];
679         for (k = 0; k <= ma->M; ++k) {
680                 ma->afs1[k] = phi[k] * ma->z[k] / sum;
681                 if (isnan(ma->afs1[k]) || isinf(ma->afs1[k])) return -1.;
682         }
683         // compute folded variant probability
684         for (k = 0, sum = 0.; k <= ma->M; ++k)
685                 sum += (long double)(phi[k] + phi[ma->M - k]) / 2. * ma->z[k];
686         for (k = 1, sum2 = 0.; k < ma->M; ++k)
687                 sum2 += (long double)(phi[k] + phi[ma->M - k]) / 2. * ma->z[k];
688         *p_var_folded = sum2 / sum;
689         *p_ref_folded = (phi[k] + phi[ma->M - k]) / 2. * (ma->z[ma->M] + ma->z[0]) / sum;
690         // the expected frequency
691         for (k = 0, sum = 0.; k <= ma->M; ++k) {
692                 ma->afs[k] += ma->afs1[k];
693                 sum += k * ma->afs1[k];
694         }
695         return sum / ma->M;
696 }
697
698 int bcf_p1_cal(const bcf1_t *b, int do_contrast, bcf_p1aux_t *ma, bcf_p1rst_t *rst)
699 {
700         int i, k;
701         long double sum = 0.;
702         ma->is_indel = bcf_is_indel(b);
703         rst->perm_rank = -1;
704         // set PL and PL_len
705         for (i = 0; i < b->n_gi; ++i) {
706                 if (b->gi[i].fmt == bcf_str2int("PL", 2)) {
707                         ma->PL = (uint8_t*)b->gi[i].data;
708                         ma->PL_len = b->gi[i].len;
709                         break;
710                 }
711         }
712         if (i == b->n_gi) return -1; // no PL
713         if (b->n_alleles < 2) return -1; // FIXME: find a better solution
714         // 
715         rst->rank0 = cal_pdg(b, ma);
716         rst->f_exp = mc_cal_afs(ma, &rst->p_ref_folded, &rst->p_var_folded);
717         rst->p_ref = ma->afs1[ma->M];
718         for (k = 0, sum = 0.; k < ma->M; ++k)
719                 sum += ma->afs1[k];
720         rst->p_var = (double)sum;
721         { // compute the allele count
722                 double max = -1;
723                 rst->ac = -1;
724                 for (k = 0; k <= ma->M; ++k)
725                         if (max < ma->z[k]) max = ma->z[k], rst->ac = k;
726                 rst->ac = ma->M - rst->ac;
727         }
728         // calculate f_flat and f_em
729         for (k = 0, sum = 0.; k <= ma->M; ++k)
730                 sum += (long double)ma->z[k];
731         rst->f_flat = 0.;
732         for (k = 0; k <= ma->M; ++k) {
733                 double p = ma->z[k] / sum;
734                 rst->f_flat += k * p;
735         }
736         rst->f_flat /= ma->M;
737         { // estimate equal-tail credible interval (95% level)
738                 int l, h;
739                 double p;
740                 for (i = 0, p = 0.; i <= ma->M; ++i)
741                         if (p + ma->afs1[i] > 0.025) break;
742                         else p += ma->afs1[i];
743                 l = i;
744                 for (i = ma->M, p = 0.; i >= 0; --i)
745                         if (p + ma->afs1[i] > 0.025) break;
746                         else p += ma->afs1[i];
747                 h = i;
748                 rst->cil = (double)(ma->M - h) / ma->M; rst->cih = (double)(ma->M - l) / ma->M;
749         }
750         if (ma->n1 > 0) { // compute LRT
751                 double max0, max1, max2;
752                 for (k = 0, max0 = -1; k <= ma->M; ++k)
753                         if (max0 < ma->z[k]) max0 = ma->z[k];
754                 for (k = 0, max1 = -1; k <= ma->n1 * 2; ++k)
755                         if (max1 < ma->z1[k]) max1 = ma->z1[k];
756                 for (k = 0, max2 = -1; k <= ma->M - ma->n1 * 2; ++k)
757                         if (max2 < ma->z2[k]) max2 = ma->z2[k];
758                 rst->lrt = log(max1 * max2 / max0);
759                 rst->lrt = rst->lrt < 0? 1 : kf_gammaq(.5, rst->lrt);
760         } else rst->lrt = -1.0;
761         rst->cmp[0] = rst->cmp[1] = rst->cmp[2] = rst->p_chi2 = -1.0;
762         if (do_contrast && rst->p_var > 0.5) // skip contrast2() if the locus is a strong non-variant
763                 rst->p_chi2 = contrast2(ma, rst->cmp);
764         return 0;
765 }
766
767 void bcf_p1_dump_afs(bcf_p1aux_t *ma)
768 {
769         int k;
770         fprintf(stderr, "[afs]");
771         for (k = 0; k <= ma->M; ++k)
772                 fprintf(stderr, " %d:%.3lf", k, ma->afs[ma->M - k]);
773         fprintf(stderr, "\n");
774         memset(ma->afs, 0, sizeof(double) * (ma->M + 1));
775 }