X-Git-Url: https://git.donarmstrong.com/?a=blobdiff_plain;f=Documentation%2Fes%2Fnotation%2Fexpressive.itely;h=435dd32e4f3cbf0dd42e2192ade7d3db85646c5e;hb=7d5f2d0fd52ccdbe8bdafc40220176b22049d4ba;hp=e5a457296f6e11fa2963c8d006198e1db378783a;hpb=487f44ae4bebfe14e56bbd8a6de5e7a9aea35028;p=lilypond.git diff --git a/Documentation/es/notation/expressive.itely b/Documentation/es/notation/expressive.itely index e5a457296f..435dd32e4f 100644 --- a/Documentation/es/notation/expressive.itely +++ b/Documentation/es/notation/expressive.itely @@ -1,13 +1,13 @@ @c -*- coding: utf-8; mode: texinfo; documentlanguage: es -*- @ignore - Translation of GIT committish: 10bd5cc93870ac4b884b8cb938cfc6a19c768097 + Translation of GIT committish: c473929f7e9d1219a1fbe60ae0922d17c26fdefe When revising a translation, copy the HEAD committish of the version that you are working on. For details, see the Contributors' Guide, node Updating translation committishes.. @end ignore -@c \version "2.13.36" +@c \version "2.19.21" @node Expresiones @section Expresiones @@ -29,9 +29,9 @@ crear en un a partitura. @subsection Expresiones adosadas a las notas @translationof Expressive marks attached to notes -Esta sección explica cómo crear marcas expresivas que están aplicadas -a notas: articulaciones, ornamentos y matices. También se tratan los -métodos para crear las nuevas marcas dinámicas. +Esta sección explica cómo crear marcas expresivas que están +aplicadas a notas: articulaciones, ornamentos y matices. También +se tratan los métodos para crear las nuevas marcas dinámicas. @menu * Articulaciones y ornamentos:: @@ -39,6 +39,7 @@ métodos para crear las nuevas marcas dinámicas. * Indicaciones dinámicas contemporáneas:: @end menu + @node Articulaciones y ornamentos @unnumberedsubsubsec Articulaciones y ornamentos @translationof Articulations and ornamentations @@ -131,9 +132,11 @@ utilizando la sintaxis siguiente: La lista de los posibles valores de @code{@var{nombre}} está en @ref{Lista de articulaciones}. Por ejemplo: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c4\staccato c\mordent b2\turn -c1\fermata +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''4\staccato c\mordent b2\turn + c1\fermata +} @end lilypond @cindex marcato @@ -145,23 +148,25 @@ c1\fermata @cindex portato -Algunas de estas articulaciones tienen abreviaturas que facilitan su -escritura. Las abreviaturas se escriben detrás del nombre de la nota, -y su sintaxis consiste en un guión @code{-} seguido de un símbolo que -especifica la articulación. Existen abreviaturas predefinidas para el -@notation{marcato}, @notation{stopped} (nota apagada), -@notation{tenuto}, @notation{staccatissimo}, @notation{accent} -(acento), @notation{staccato} (picado), y @notation{portato}. La -salida correspondiente a estas articulaciones aparece de la siguiente -manera: +Algunas de estas articulaciones tienen abreviaturas que facilitan +su escritura. Las abreviaturas se escriben detrás del nombre de +la nota, y su sintaxis consiste en un guión @code{-} seguido de un +símbolo que especifica la articulación. Existen abreviaturas +predefinidas para el @notation{marcato}, @notation{stopped} (nota +apagada), @notation{tenuto}, @notation{staccatissimo}, +@notation{accent} (acento), @notation{staccato} (picado), y +@notation{portato}. La salida correspondiente a estas +articulaciones aparece de la siguiente manera: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c4-^ c-+ c-- c-| -c4-> c-. c2-_ +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''4-^ c-+ c-- c-! + c4-> c-. c2-_ +} @end lilypond Las reglas para la colocación predeterminada de las articulaciones se -encuentran definidas en el archivo @file{scm/@/script@/.scm}. Las +encuentran definidas en el archivo @file{scm/script.scm}. Las articulaciones y ornamentos se pueden colocar manualmente por encima o por debajo del pentagrama; véase @ref{Dirección y posición}. @@ -175,10 +180,10 @@ Está disponible una instrucción predefinida especial, multicompás (y sólo a un silencio multicompás). La instrucción crea un objeto @code{MultiMeasureRestText}. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -\override Script #'color = #red -\override MultiMeasureRestText #'color = #blue -a2\fermata r\fermata +@lilypond[verbatim,quote,fragment] +\override Script.color = #red +\override MultiMeasureRestText.color = #blue +a'2\fermata r\fermata R1\fermataMarkup @end lilypond @@ -191,13 +196,13 @@ Script y TextScript que se adjuntan a las notas, consulte @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {modifying-default-values-for-articulation-shorthand-notation.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {controlling-the-vertical-ordering-of-scripts.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {creating-a-delayed-turn.ly} @seealso @@ -217,7 +222,7 @@ Referencia de la notación: @ref{Trinos}. Archivos instalados: -@file{scm/@/script@/.scm}. +@file{scm/script.scm}. Fragmentos de código: @rlsr{Expressive marks}. @@ -236,56 +241,40 @@ Referencia de funcionamiento interno: @cindex matices @cindex absolutos, matices @funindex \pppp -@funindex pppp @funindex \ppp -@funindex ppp @funindex \pp -@funindex pp @funindex \p -@funindex p @funindex \mp -@funindex mp @funindex \mf -@funindex mf @funindex \f -@funindex f @funindex \ff -@funindex ff @funindex \fff -@funindex fff @funindex \ffff -@funindex ffff @funindex \fffff -@funindex fffff @funindex \fp -@funindex fp @funindex \sf -@funindex sf @funindex \sff -@funindex sff @funindex \sp -@funindex sp @funindex \spp -@funindex spp @funindex \sfz -@funindex sfz @funindex \rfz -@funindex rfz - -Las marcas dinámicas de matiz absoluto se especifican usando un -comando después de una nota: @code{c4\ff}. Las marcas dinámicas -disponibles son @code{\ppppp}, @code{\pppp}, @code{\ppp}, @code{\pp}, -@code{\p}, @code{\mp}, @code{\mf}, @code{\f}, @code{\ff}, @code{\fff}, -@code{\ffff}, @code{\fffff}, @code{\fp}, @code{\sf}, @code{\sff}, -@code{\sp}, @code{\spp}, @code{\sfz} y @code{\rfz}. Las indicaciones -dinámicas se pueden colocar manualmente por encima o por debajo del -pentagrama; para ver más detalles, consulte @ref{Dirección y -posición}. - -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c2\ppp c\mp -c2\rfz c^\mf -c2_\spp c^\ff + +Las marcas dinámicas de matiz absoluto se especifican usando una +instrucción después de una nota: @code{c4\ff}. Las marcas +dinámicas disponibles son @code{\ppppp}, @code{\pppp}, +@code{\ppp}, @code{\pp}, @code{\p}, @code{\mp}, @code{\mf}, +@code{\f}, @code{\ff}, @code{\fff}, @code{\ffff}, @code{\fffff}, +@code{\fp}, @code{\sf}, @code{\sff}, @code{\sp}, @code{\spp}, +@code{\sfz} y @code{\rfz}. Las indicaciones dinámicas se pueden +colocar manualmente por encima o por debajo del pentagrama; para +ver más detalles, consulte @ref{Dirección y posición}. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative c'' { + c2\ppp c\mp + c2\rfz c^\mf + c2_\spp c^\ff +} @end lilypond @cindex regulador @@ -297,27 +286,28 @@ c2_\spp c^\ff @funindex \> @funindex \! @funindex \cr -@funindex cr @funindex \decr -@funindex decr - -Una indicación de @notation{crescendo} se comienza con @code{\<} y se -termina con @code{\!}, con un matiz absoluto o con otra indicación de -crescendo o de decrescendo. Una indicación de @notation{decrescendo} -comienza con @code{\>} y se termina también con @code{\!}, con un -matiz dinámico absoluto o con otra indicación de crescendo o de -decrescendo. Se pueden usar @code{\cr} y @code{\decr} en lugar de -@code{\<} y @code{\>}. De forma predeterminada, se tipografían -reguladores en ángulo cuando se utiliza esta notación. - -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c2\< c\! -d2\< d\f -e2\< e\> -f2\> f\! -e2\> e\mp -d2\> d\> -c1\! + +Una indicación de @notation{crescendo} se comienza con @code{\<} y +se termina con @code{\!}, con un matiz absoluto o con otra +indicación de crescendo o de decrescendo. Una indicación de +@notation{decrescendo} comienza con @code{\>} y se termina también +con @code{\!}, con un matiz dinámico absoluto o con otra +indicación de crescendo o de decrescendo. Se pueden usar +@code{\cr} y @code{\decr} en lugar de @code{\<} y @code{\>}. De +forma predeterminada, se tipografían reguladores en ángulo cuando +se utiliza esta notación. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative c'' { + c2\< c\! + d2\< d\f + e2\< e\> + f2\> f\! + e2\> e\mp + d2\> d\> + c1\! +} @end lilypond Un regulador terminado mediante @code{\!} finaliza en el borde @@ -326,12 +316,15 @@ que esté terminado con el comienzo de otra indicación @notation{crescendo} o @notation{decrescendo}, terminará en el centro de la nota que tiene adosada la siguiente indicación @code{\<} ó @code{\>}. El regulador siguiente empezará entonces -en el borde derecho de la misma nota en lugar del borde -izquierdo, como sería usual si hubiese terminado con @code{\!} -previamente. +en el borde derecho de la misma nota en lugar del borde izquierdo, +como sería usual si hubiese terminado con @code{\!} previamente. +Si un regulador termina en el inicio de un compás, finalizará +sobre la línea divisoria precedente. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c1\< | c4 a c\< a | c4 a c\! a\< | c4 a c a\! +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''1\< | c4 a c\< a | c4 a c\! a\< | c4 a c a\! +} @end lilypond Los reguladores que terminan con indicaciones dinámicas absolutas @@ -340,8 +333,10 @@ parecida. Sin embargo, la longitud de la propia indicación dinámica puede alterar el punto en que finaliza el regulador anterior. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c1\< | c4 a c\mf a | c1\< | c4 a c\ffff a +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''1\< | c4 a c\mf a | c1\< | c4 a c\ffff a +} @end lilypond @cindex varios matices sobre una nota @@ -353,78 +348,114 @@ indicaciones dinámicas sobre una sola nota. Esto es útil especialmente para añadir un @notation{crescendo} y un @notation{decrescendo} a la misma nota: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c4\< c\! d\> e\! -<< f1 { s4 s4\< s4\> s4\! } >> +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''4\< c\! d\> e\! + << f1 { s4 s4\< s4\> s4\! } >> +} @end lilypond @cindex espressivo, articulación @funindex \espressivo -@funindex espressivo Se puede usar la instrucción @code{\espressivo} para indicar un crescendo y un decrescendo sobre la misma nota. Sin embargo, advierta que esta indicación está implementada como una articulación, no como una expresión dinámica. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c2 b4 a -g1\espressivo +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''2 b4 a + g1\espressivo +} @end lilypond +@funindex \cresc +@funindex \decresc +@funindex \dim + +Las indicaciones de crescendo textuales se inician con +@code{\cresc}. Los decrescendos textuales se inician con +@code{\decresc} o con @code{\dim}. Se trazan líneas extensoras +cuando es necesario. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + g'8\cresc a b c b c d e\mf | + f8\decresc e d c e\> d c b | + a1\dim ~ | + a2. r4\! | +} +@end lilypond @funindex \crescTextCresc -@funindex crescTextCresc @funindex \dimTextDecresc -@funindex dimTextDecresc @funindex \dimTextDecr -@funindex dimTextDecr @funindex \dimTextDim -@funindex dimTextDim @funindex \crescHairpin -@funindex crescHairpin @funindex \dimHairpin -@funindex dimHairpin - -Los crescendi y decrescendi se pueden tipografiar como marcas -textuales en lugar de reguladores. Las instrucciones incorporadas -@code{\crescTextCresc}, @code{\dimTextDecresc}, @code{\dimTextDecr} y -@code{\dimTextDim} le dicen a LilyPond que use estas marcas textuales -en lugar de reguladores para todas las instrucciones @code{\<} y -@code{\>} subsiguientes. Las instrucciones correspondientes -@code{\crescHairpin} y @code{\dimHairpin} hacen que vuelvan a aparecer -los reguladores de nuevo: - -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -\crescTextCresc -c2\< d | e f\! -\dimTextDecresc -e2\> d | c b\! -\crescHairpin -c2\< d | e f\! -\dimHairpin -e2\> d\! + +También pueden sustituirse los reguladores gráficos +por cambios de dinámica textuales: +@lilypond[verbatim,quote] +\relative c'' { + \crescTextCresc + c4\< d e f\! | + \dimTextDecresc + g4\> e d c\! | + \dimTextDecr + e4\> d c b\! | + \dimTextDim + d4\> c b a\! | + \crescHairpin + \dimHairpin + c4\< d\! e\> d\! | +} @end lilypond -Para crear nuevas indicaciones de matiz absoluto o de texto que deba -alinearse con los matices; véase @ref{Indicaciones dinámicas contemporáneas}. + +Para crear nuevas indicaciones de matiz absoluto o de texto que +deba alinearse con los matices; véase +@ref{Indicaciones dinámicas contemporáneas}. @cindex matices, posición vertical @cindex dinámica, posición vertical @cindex vertical, posición, de las indicaciones dinámicas @funindex DynamicLineSpanner -La colocación vertical de las indicaciones de dinámica se maneja por -parte de @rinternals{DynamicLineSpanner}. +La colocación vertical de las indicaciones de dinámica se maneja +por parte de @rinternals{DynamicLineSpanner}. @funindex \dynamicUp -@funindex dynamicUp @funindex \dynamicDown -@funindex dynamicDown @funindex \dynamicNeutral -@funindex dynamicNeutral +Está disponible un contexto @code{Dynamics} para tipografiar las +indicaciones de matiz dinámico en su propia línea horizontal. +Utilice silencios de separación para indicar los tiempos (las +notas que están dentro de un contexto @code{Dynamics} también +ocupan tiempo musical, pero no se imprimen). El contexto +@code{Dynamics} puede contener otros elementos como inscripciones +textuales, objetos extensores de texto e indicaciones de pedal de +piano. + +@lilypond[verbatim,quote] +<< + \new Staff \relative { + c'2 d4 e | + c4 e e,2 | + g'4 a g a | + c1 | + } + \new Dynamics { + s1\< | + s1\f | + s2\dim s2-"rit." | + s1\p | + } +>> +@end lilypond @predefined @code{\dynamicUp}, @@ -441,28 +472,42 @@ parte de @rinternals{DynamicLineSpanner}. @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@cindex reguladores sobre líneas divisorias + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {setting-hairpin-behavior-at-bar-lines.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {setting-the-minimum-length-of-hairpins.ly} +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{moving-the-ends-of-hairpins.ly} + @cindex al niente @cindex niente, al -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {printing-hairpins-using-al-niente-notation.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@cindex Ferneyhough, reguladores de +@cindex reguladores de Ferneyhough +@cindex reguladores acampanados +@cindex acampanados, reguladores +@cindex reguladores de tipo constante +@cindex constante, reguladores de tipo + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{printing-hairpins-in-various-styles.ly} + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {vertically-aligned-dynamics-and-textscripts.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {hiding-the-extender-line-for-text-dynamics.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {changing-text-and-spanner-styles-for-text-dynamics.ly} - @seealso Glosario musical: @rglos{al niente}, @@ -476,8 +521,8 @@ Manual de aprendizaje: Referencia de la notación: @ref{Dirección y posición}, @ref{Indicaciones dinámicas contemporáneas}, -@ref{¿Qué sale por el MIDI?}, -@ref{Control de los matices en el MIDI}. +@ref{Enriquecimiento de la salida MIDI}, +@ref{Control de las dinámicas del MIDI}. Fragmentos de código: @rlsr{Expressive marks}. @@ -485,7 +530,8 @@ Fragmentos de código: Referencia de funcionamiento interno: @rinternals{DynamicText}, @rinternals{Hairpin}, -@rinternals{DynamicLineSpanner}. +@rinternals{DynamicLineSpanner}, +@rinternals{Dynamics}. @node Indicaciones dinámicas contemporáneas @@ -495,14 +541,14 @@ Referencia de funcionamiento interno: @cindex indicaciones dinámicas nuevas @cindex dinámicas, indicaciones, nuevas -La manera más fácil de crear indicaciones dinámicas es usar objetos de -marcado (@code{\markup}). +La manera más fácil de crear indicaciones dinámicas es usar +objetos de marcado (@code{\markup}). @lilypond[verbatim,quote] moltoF = \markup { molto \dynamic f } -\relative c' { - 16_\moltoF +\relative { + 16_\moltoF 2.. } @end lilypond @@ -511,21 +557,19 @@ moltoF = \markup { molto \dynamic f } @cindex dinámicas, indicaciones entre paréntesis @cindex editoriales, indicaciones dinámicas @funindex \bracket -@funindex bracket @funindex \dynamic -@funindex dynamic En el modo de marcado se pueden crear indicaciones dinámicas -editoriales (entre paréntesis o corchetes). La sintaxis del modo de -marcado se describe en @ref{Formatear el texto}. +editoriales (entre paréntesis o corchetes). La sintaxis del modo +de marcado se describe en @ref{Formatear el texto}. @lilypond[verbatim,quote] roundF = \markup { \center-align \concat { \bold { \italic ( } \dynamic f \bold { \italic ) } } } boxF = \markup { \bracket { \dynamic f } } -\relative c' { - c1_\roundF +\relative { + c'1_\roundF c1_\boxF } @end lilypond @@ -533,27 +577,27 @@ boxF = \markup { \bracket { \dynamic f } } @cindex make-dynamic-script @funindex make-dynamic-script -Las indicaciones dinámicas sencillas y centradas se crean fácilmente -con la función @code{make-dynamic-script}. +Las indicaciones dinámicas sencillas y centradas se crean +fácilmente con la función @code{make-dynamic-script}. @lilypond[verbatim,quote] sfzp = #(make-dynamic-script "sfzp") -\relative c' { - c4 c c\sfzp c +\relative { + c'4 c c\sfzp c } @end lilypond -En general @code{make-dynamic-script} toma cualquier objeto de marcado -como argumento. La fuente tipográfica de matices sólo contiene los -caracteres @code{f, m, p, r, s} y @code{z}, por lo que si se desea -obtener una indicación dinámica que incluya texto normal o signos de -puntuación, es necesario utilizar instrucciones de marcado que -devuelvan los ajustes de la familia de fuente tipográfica y su -codificación a las del texto normal, por ejemplo @code{\normal-text}. -El interés de la utilización de @code{make-dynamic-script} en lugar de -un elemento de marcado corriente está en asegurar la alineación -vertical de los objetos de marcado y reguladores que se aplican a la -misma cabeza de nota. +En general @code{make-dynamic-script} toma cualquier objeto de +marcado como argumento. La fuente tipográfica de matices sólo +contiene los caracteres @code{f, m, p, r, s} y @code{z}, por lo +que si se desea obtener una indicación dinámica que incluya texto +normal o signos de puntuación, es necesario utilizar instrucciones +de marcado que devuelvan los ajustes de la familia de fuente +tipográfica y su codificación a las del texto normal, por ejemplo +@code{\normal-text}. El interés de la utilización de +@code{make-dynamic-script} en lugar de un elemento de marcado +corriente está en asegurar la alineación vertical de los objetos +de marcado y reguladores que se aplican a la misma cabeza de nota. @lilypond[verbatim,quote] roundF = \markup { \center-align \concat { @@ -566,8 +610,8 @@ mfEspress = \markup { \center-align \line { roundFdynamic = #(make-dynamic-script roundF) boxFdynamic = #(make-dynamic-script boxF) mfEspressDynamic = #(make-dynamic-script mfEspress) -\relative c' { - c4_\roundFdynamic\< d e f +\relative { + c'4_\roundFdynamic\< d e f g,1~_\boxFdynamic\> g1 g'1~\mfEspressDynamic @@ -575,35 +619,50 @@ mfEspressDynamic = #(make-dynamic-script mfEspress) } @end lilypond -Se puede utilizar en su lugar la forma Scheme del modo de marcado. Su -sintaxis se explica en @rextend{Construcción del marcado en Scheme}. +Se puede utilizar en su lugar la forma Scheme del modo de marcado. +Su sintaxis se explica en @rextend{Construcción del marcado en +Scheme}. @lilypond[verbatim,quote] moltoF = #(make-dynamic-script (markup #:normal-text "molto" #:dynamic "f")) -\relative c' { - 16 +\relative { + 16 2..\moltoF } @end lilypond -Los ajustes para las fuentes tipográficas en el modo de marcado se -describen en @ref{Instrucciones de marcado de texto más usuales}. +Para alinear el texto del matiz dinámico a la izquierda en lugar +de centrarlo sobre una nota, utilice un @code{\tweak}: +@lilypond[verbatim,quote] +moltoF = \tweak DynamicText.self-alignment-X #LEFT + #(make-dynamic-script + (markup #:normal-text "molto" + #:dynamic "f")) +\relative { + 16 + 2..\moltoF 1 +} +@end lilypond + +Los ajustes para las fuentes tipográficas en el modo de marcado se +describen en @ref{Seleccionar la tipografía y su tamaño}. @seealso Referencia de la notación: @ref{Formatear el texto}, -@ref{Instrucciones de marcado de texto más usuales}, -@ref{¿Qué sale por el MIDI?}, -@ref{Control de los matices en el MIDI}. +@ref{Seleccionar la tipografía y su tamaño}, +@ref{Enriquecimiento de la salida MIDI}, +@ref{Control de las dinámicas del MIDI}. + +Extender LilyPond: +@rextend{Construcción del marcado en Scheme}. Fragmentos de código: @rlsr{Expressive marks}. -Extender LilyPond: -@rextend{Construcción del marcado en Scheme}. @node Expresiones como curvas @subsection Expresiones como curvas @@ -620,33 +679,36 @@ elevaciones de tono. * Caídas y elevaciones:: @end menu + @node Ligaduras de expresión @unnumberedsubsubsec Ligaduras de expresión @translationof Slurs @cindex ligaduras de expresión -Las @notation{Ligaduras de expresión} se introducen utilizando paréntesis: +Las @notation{Ligaduras de expresión} se introducen utilizando +paréntesis: @warning{En música polifónica, las ligaduras de expresión deben terminar en la misma voz en la que empiezan.} -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -f4( g a) a8 b( -a4 g2 f4) -2( 2) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + f''4( g a) a8 b( + a4 g2 f4) + 2( 2) +} @end lilypond @cindex ligaduras de expresión, posicionamiento manual @cindex ligaduras de expresión, debajo de las notas @cindex ligaduras de expresión, encima de las notas @funindex \slurDown -@funindex slurDown @funindex \slurNeutral -@funindex slurNeutral -Las ligaduras de expresión se pueden colocar manualmente por encima o -por debajo de las notas; véase @ref{Dirección y posición}. +Las ligaduras de expresión se pueden colocar manualmente por +encima o por debajo de las notas; véase +@ref{Dirección y posición}. @cindex fraseo, ligadura de @cindex varias ligaduras de expresión @@ -655,11 +717,21 @@ por debajo de las notas; véase @ref{Dirección y posición}. @cindex ligaduras de expresión, varias @cindex ligaduras de expresión simultáneas -No están permitidas las ligaduras de expresión simultáneas o -solapadas, pero una ligadura de fraseo se puede solapar con una -ligadura de expresión. Esto hace posible imprimir dos ligaduras -distintas al mismo tiempo. Para ver más detalles, consulte -@ref{Ligaduras de fraseo}. +Debe tenerse cuidado con las ligaduras de expresión simultáneas o +superpuestas. En casi todos los casos, las ligaduras de expresión +externas indican, ciertamente, fraseo, y las ligaduras de fraseo +pueden superponerse a las ligaduras de expresión normales, véase +@ref{Ligaduras de fraseo}. Cuando se necesitan varias ligaduras +de expresión normales dentro de una sola voz, los comienzos y +finales correspondientes de las ligaduras deben etiquetarse +precediéndolos por @code{\=} seguido de una clave identificativa +(un símbolo o un entero no negativo). + +@lilypond[verbatim,quote] +\fixed c' { + 2 +} +@end lilypond @cindex ligadura de expresión, estilo @cindex ligadura continua @@ -671,69 +743,68 @@ distintas al mismo tiempo. Para ver más detalles, consulte @cindex estilo de la ligadura @funindex \slurDashed -@funindex slurDashed @funindex \slurDotted -@funindex slurDotted @funindex \slurSolid -@funindex slurSolid Las ligaduras de expresión pueden ser continuas, discontinuas o de -puntos. El estilo predeterminado de las ligaduras de expresión es el -continuo: - -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4( e g2) -\slurDashed -g4( e c2) -\slurDotted -c4( e g2) -\slurSolid -g4( e c2) +puntos. El estilo predeterminado de las ligaduras de expresión es +el continuo: + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4( e g2) + \slurDashed + g4( e c2) + \slurDotted + c4( e g2) + \slurSolid + g4( e c2) +} @end lilypond @cindex ligadura de expresión, mitad continua y mitad discontinua @funindex \slurHalfDashed -@funindex slurHalfDashed @funindex \slurHalfSolid -@funindex slurHalfSolid También se puede hacer que las ligaduras de expresión sean semi-discontinuas (la primera mitad discontinua y la segunda mitad continua) o semi-continuas (la primera mitad continua y la segunda discontinua): -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4( e g2) -\slurHalfDashed -g4( e c2) -\slurHalfSolid -c4( e g2) -\slurSolid -g4( e c2) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4( e g2) + \slurHalfDashed + g4( e c2) + \slurHalfSolid + c4( e g2) + \slurSolid + g4( e c2) +} @end lilypond @cindex ligadura de expresión, definir patrones de discontinuidad @funindex \slurDashPattern -@funindex slurDashPattern Se pueden definir patrones de discontinuidad para las ligaduras de expresión: -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4( e g2) -\slurDashPattern #0.7 #0.75 -g4( e c2) -\slurDashPattern #0.5 #2.0 -c4( e g2) -\slurSolid -g4( e c2) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4( e g2) + \slurDashPattern #0.7 #0.75 + g4( e c2) + \slurDashPattern #0.5 #2.0 + c4( e g2) + \slurSolid + g4( e c2) +} @end lilypond @funindex \slurUp -@funindex slurUp @predefined @@ -751,16 +822,15 @@ g4( e c2) @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {using-double-slurs-for-legato-chords.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {positioning-text-markups-inside-slurs.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {making-slurs-with-complex-dash-structure.ly} - @seealso Glosario musical: @rglos{slur}. @@ -790,27 +860,27 @@ Referencia de funcionamiento interno: @funindex \( @funindex \) -Las @notation{ligaduras de fraseo} (o marcas de fraseo) que indican -una frase musical se escriben usando las instrucciones @code{\(} y -@code{\)} respectivamente: +Las @notation{ligaduras de fraseo} (o marcas de fraseo) que +indican una frase musical se escriben usando las instrucciones +@code{\(} y @code{\)} respectivamente: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c4\( d( e) f( -e2) d\) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c''4\( d( e) f( + e2) d\) +} @end lilypond @funindex \phrasingSlurUp -@funindex phrasingSlurUp @funindex \phrasingSlurDown -@funindex phrasingSlurDown @funindex \phrasingSlurNeutral -@funindex phrasingSlurNeutral -Tipográficamente, la ligadura de fraseo se comporta casi exactamente -igual que una ligadura de expresión normal. Sin embargo, se tratan -como objetos diferentes. Una @code{\slurUp} no tendrá ningún efecto -sobre una ligadura de fraseo. El fraseo se puede situar manualmente -por encima o por debajo de las notas; véase @ref{Dirección y posición}. +Tipográficamente, la ligadura de fraseo se comporta casi +exactamente igual que una ligadura de expresión normal. Sin +embargo, se tratan como objetos diferentes. Una @code{\slurUp} no +tendrá ningún efecto sobre una ligadura de fraseo. El fraseo se +puede situar manualmente por encima o por debajo de las notas; +véase @ref{Dirección y posición}. @cindex simultáneas, ligaduras de fraseo @cindex varias ligaduras de fraseo @@ -819,7 +889,9 @@ por encima o por debajo de las notas; véase @ref{Dirección y posición}. @cindex fraseo, ligaduras de, simultáneas @cindex fraseo, ligaduras de, varias -No se pueden tener varias ligaduras de fraseo simultáneas o solapadas. +Las ligaduras de fraseo simultáneas o superpuestas se introducen +usando @code{\=} igual que se hace con las ligaduras de expresión +normales, véase @ref{Ligaduras de expresión}. @cindex fraseo, ligaduras de, discontinuas @cindex discontinuas, ligaduras de fraseo @@ -828,73 +900,74 @@ No se pueden tener varias ligaduras de fraseo simultáneas o solapadas. @cindex ligaduras de fraseo discontinuas @cindex ligaduras de fraseo punteadas -@funindex phrasingSlurDashed @funindex \phrasingSlurDashed @funindex \phrasingSlurDotted -@funindex phrasingSlurDotted @funindex \phrasingSlurSolid -@funindex phrasingSlurSolid - -Las ligaduras de fraseo pueden ser continuas, de puntos o de rayas. -El estilo predeterminado para las ligaduras de fraseo es el continuo: - -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4\( e g2\) -\phrasingSlurDashed -g4\( e c2\) -\phrasingSlurDotted -c4\( e g2\) -\phrasingSlurSolid -g4\( e c2\) + +Las ligaduras de fraseo pueden ser continuas, de puntos o de +rayas. El estilo predeterminado para las ligaduras de fraseo es +el continuo: + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4\( e g2\) + \phrasingSlurDashed + g4\( e c2\) + \phrasingSlurDotted + c4\( e g2\) + \phrasingSlurSolid + g4\( e c2\) +} @end lilypond @cindex fraseo, ligadura de, mitad continua y mitad discontinua @cindex ligadura de fraseo mitad continua y mitad discontinua -@funindex phrasingSlurHalfDashed @funindex \phrasingSlurHalfDashed @funindex \phrasingSlurHalfSolid -@funindex phrasingSlurHalfSolid Se puede hacer también que las ligaduras de fraseo sean semi-discontinuas (la primera mitad discontinua y la segunda mitad continua) o semi-continuas (la primera mitad continua y la segunda mitad discontinua): -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4\( e g2\) -\phrasingSlurHalfDashed -g4\( e c2\) -\phrasingSlurHalfSolid -c4\( e g2\) -\phrasingSlurSolid -g4\( e c2\) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4\( e g2\) + \phrasingSlurHalfDashed + g4\( e c2\) + \phrasingSlurHalfSolid + c4\( e g2\) + \phrasingSlurSolid + g4\( e c2\) +} @end lilypond @cindex fraseo, ligadura de, definir patrones de discontinuidad @cindex ligadura de fraseo, definir patrones de discontinuidad @funindex \phrasingSlurDashPattern -@funindex phrasingSlurDashPattern Se pueden definir patrones de discontinuidad para las ligaduras de fraseo: -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -c4\( e g2\) -\phrasingSlurDashPattern #0.7 #0.75 -g4\( e c2\) -\phrasingSlurDashPattern #0.5 #2.0 -c4\( e g2\) -\phrasingSlurSolid -g4\( e c2\) +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + c'4\( e g2\) + \phrasingSlurDashPattern #0.7 #0.75 + g4\( e c2\) + \phrasingSlurDashPattern #0.5 #2.0 + c4\( e g2\) + \phrasingSlurSolid + g4\( e c2\) +} @end lilypond Las definiciones de patrones de discontinuidad tienen la misma -estructura que las definiciones de patrones de discontinuidad de las -ligaduras de expresión. Para ver más información acerca de patrones -de discontinuidad complejos, consulte los fragmentos de código bajo -@ref{Ligaduras de expresión}. +estructura que las definiciones de patrones de discontinuidad de +las ligaduras de expresión. Para ver más información acerca de +patrones de discontinuidad complejos, consulte los fragmentos de +código bajo @ref{Ligaduras de expresión}. @predefined @code{\phrasingSlurUp}, @@ -908,7 +981,6 @@ de discontinuidad complejos, consulte los fragmentos de código bajo @code{\phrasingSlurSolid}. @endpredefined - @seealso Manual de aprendizaje: @rlearning{Acerca de la no anidabilidad de llaves y ligaduras}. @@ -931,19 +1003,27 @@ Referencia de funcionamiento interno: @cindex respiraciones @cindex pausa, marcas de @funindex \breathe -@funindex breathe Las respiraciones se introducen utilizando @code{\breathe}: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c2. \breathe d4 +@lilypond[verbatim,quote] +{ c''2. \breathe d''4 } @end lilypond -Las marcas de respiración dan por terminadas las barras automáticas; -para sobreescribir este comportamiento, consulte @ref{Barras manuales}. +A diferencia de otras marcas de expresión, los símbolos de +respiración no están asociados con la nota anterior, sino que son +eventos independientes. Por ello, todas las marcas de expresión +que están adjuntas a la nota anterior, cualquier corchete recto +que indique barrado manual, y cualquier paréntesis que indique +ligaduras de expresión y de fraseo, deben escribirse antes de +@code{\breathe}. + +Las marcas de respiración dan por terminadas las barras +automáticas; para sobreescribir este comportamiento, consulte +@ref{Barras manuales}. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c8 \breathe d e f g2 +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { c''8 \breathe d e f g2 } @end lilypond Están contemplados los indicadores musicales para las marcas de @@ -952,15 +1032,20 @@ detalles, consulte @ref{Divisiones}. @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {changing-the-breath-mark-symbol.ly} +@cindex marca de pulso + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{using-a-tick-as-the-breath-mark-symbol.ly} + @cindex caesura +@cindex cesura -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {inserting-a-caesura.ly} - @seealso Glosario musical: @rglos{caesura}. @@ -976,6 +1061,7 @@ Referencia de funcionamiento interno: @rinternals{BreathingSign}, @rinternals{Breathing_sign_engraver}. + @node Caídas y elevaciones @unnumberedsubsubsec Caídas y elevaciones @translationof Falls and doits @@ -985,33 +1071,30 @@ Referencia de funcionamiento interno: @cindex caídas de tono (falls) @cindex elevaciones de tono (doits) @funindex \bendAfter -@funindex bendAfter Se pueden expresar @notation{caídas} y @notation{subidas} de tono (falls y doits) añadidas a las notas mediante la instrucción -@code{\bendAfter}. La dirección de la caída o elevación se indica con -un signo más o menos (arriba o abajo). El número indica el intervalo -de alturas sobre el que se extiende la caída o elevación +@code{\bendAfter}. La dirección de la caída o elevación se indica +con un signo más o menos (arriba o abajo). El número indica el +intervalo de alturas sobre el que se extiende la caída o elevación @emph{partiendo de} la nota principal. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -c2-\bendAfter #+4 -c2-\bendAfter #-4 -c2-\bendAfter #+6.5 -c2-\bendAfter #-6.5 -c2-\bendAfter #+8 -c2-\bendAfter #-8 +@lilypond[verbatim,quote] +\relative c'' { + c2\bendAfter #+4 + c2\bendAfter #-4 + c2\bendAfter #+6.5 + c2\bendAfter #-6.5 + c2\bendAfter #+8 + c2\bendAfter #-8 +} @end lilypond -El guión @code{-} que sigue al nombre de la nota es @emph{necesario} -al escribir caídas y elevaciones. - @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {adjusting-the-shape-of-falls-and-doits.ly} - @seealso Glosario musical: @rglos{fall}, @@ -1034,30 +1117,83 @@ siguen un camino lineal: glissandi, arpegios y trinos. * Trinos:: @end menu + @node Glissando @unnumberedsubsubsec Glissando @translationof Glissando @cindex glissando @funindex \glissando -@funindex glissando -Se crea un @notation{glissando} adjuntando @code{\glissando} a la -nota: +Se crea un @notation{glissando} añadiendo @code{\glissando} +después de la nota: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -g2\glissando g' -c2\glissando c, +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + g'2\glissando g' + c2\glissando c, + \afterGrace f,1\glissando f'16 +} @end lilypond -Se pueden crear distintos tipos de glissando. Para ver más detalles, -consulte @ref{Estilos de línea}. +Un glissando puede conectar notas de un pentagrama a otro: -@snippets +@lilypond[verbatim,quote] +\new PianoStaff << + \new Staff = "right" { + e'''2\glissando + \change Staff = "left" + a,,4\glissando + \change Staff = "right" + b''8 r | + } + \new Staff = "left" { + \clef bass + s1 + } +>> +@end lilypond + +Un glissando puede conectar las notas dentro de un acorde. Si se +necesita hacer algo que no sea una conexión de una nota con otra +entre los dos acordes, las conexiones entre las notas vienen +definidas por medio de @code{\glissandoMap}, donde las notas de un +acorde se suponen numeradas, empezando en cero, en el orden en que +aparecen en el código de entrada del archivo @file{.ly}. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + 1\glissando g' | + 1\glissando | + | + \break + \set glissandoMap = #'((0 . 1) (1 . 0)) + 1\glissando | + | + \set glissandoMap = #'((0 . 0) (0 . 1) (0 . 2)) + c1\glissando | + | + \set glissandoMap = #'((2 . 0) (1 . 0) (0 . 1)) + 1\glissando | + | +} +@end lilypond + +Se pueden crear distintos tipos de glissando. Para ver más +detalles, consulte @ref{Estilos de línea}. -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@snippets +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {contemporary-glissando.ly} +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{adding-timing-marks-to-long-glissandi.ly} + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{making-glissandi-breakable.ly} + +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] +{extending-glissandi-across-repeats.ly} @seealso Glosario musical: @@ -1072,11 +1208,9 @@ Fragmentos de código: Referencia de funcionamiento interno: @rinternals{Glissando}. - @knownissues - -La impresión de texto sobre la línea (como @notation{gliss.}) no está -contemplada. +La impresión de texto sobre la línea (como @notation{gliss.}) no +está contemplada. @node Arpegio @@ -1088,72 +1222,70 @@ contemplada. @cindex acorde arpegiado @cindex quebrado, acorde @funindex \arpeggio -@funindex arpeggio @funindex \arpeggioArrowUp -@funindex arpeggioArrowUp @funindex \arpeggioArrowDown -@funindex arpeggioArrowDown @funindex \arpeggioNormal -@funindex arpeggioNormal -Un signo de @notation{acorde arpegiado} (conocido también como acorde -quebrado) sobre un acorde, se denota adjuntando @code{\arpeggio} al -acorde: +Un signo de @notation{acorde arpegiado} (conocido también como +acorde quebrado) sobre un acorde, se denota adjuntando +@code{\arpeggio} al acorde: -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -1\arpeggio +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { 1\arpeggio } @end lilypond Se pueden escribir distintos tipos de acordes arpegiados. @code{\arpeggioNormal} produce la vuelta al arpegio normal: -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -2\arpeggio +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + 2\arpeggio -\arpeggioArrowUp -2\arpeggio + \arpeggioArrowUp + 2\arpeggio -\arpeggioArrowDown -2\arpeggio + \arpeggioArrowDown + 2\arpeggio -\arpeggioNormal -2\arpeggio + \arpeggioNormal + 2\arpeggio +} @end lilypond @cindex arpegiado, acorde, símbolos especiales @cindex especial, símbolos de arpegio @funindex \arpeggioBracket -@funindex arpeggioBracket @funindex \arpeggioParenthesis -@funindex arpeggioParenthesis @funindex \arpeggioParenthesisDashed -@funindex arpeggioParenthesisDashed Se pueden crear símbolos especiales de arpegio @emph{con corchete}: -@lilypond[verbatim,quote,relative=1] -2 +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + 2 -\arpeggioBracket -2\arpeggio + \arpeggioBracket + 2\arpeggio -\arpeggioParenthesis -2\arpeggio + \arpeggioParenthesis + 2\arpeggio -\arpeggioParenthesisDashed -2\arpeggio + \arpeggioParenthesisDashed + 2\arpeggio -\arpeggioNormal -2\arpeggio + \arpeggioNormal + 2\arpeggio +} @end lilypond Las propiedades de discontinuidad del paréntesis del arpegio se -controlan mediante la propiedad @code{'dash-details}, que se describe -en @ref{Ligaduras de expresión}. +controlan mediante la propiedad @code{'dash-definition}, que se +describe en @ref{Ligaduras de expresión}. -Los acordes arpegiados se pueden desarrollar explícitamente utilizando -@notation{ligaduras de unión}. Véase @ref{Ligaduras de unión}. +Los acordes arpegiados se pueden desarrollar explícitamente +utilizando @notation{ligaduras de unión}. Véase +@ref{Ligaduras de unión}. @predefined @code{\arpeggio}, @@ -1161,23 +1293,22 @@ Los acordes arpegiados se pueden desarrollar explícitamente utilizando @code{\arpeggioArrowDown}, @code{\arpeggioNormal}, @code{\arpeggioBracket}, -@code{\arpeggioParenthesis} +@code{\arpeggioParenthesis}, @code{\arpeggioParenthesisDashed}. @endpredefined @snippets -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {creating-cross-staff-arpeggios-in-a-piano-staff.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {creating-cross-staff-arpeggios-in-other-contexts.ly} -@lilypondfile[verbatim,lilyquote,texidoc,doctitle] +@lilypondfile[verbatim,quote,texidoc,doctitle] {creating-arpeggios-across-notes-in-different-voices.ly} - @seealso Glosario musical: @rglos{arpeggio}. @@ -1194,9 +1325,7 @@ Referencia de funcionamiento interno: @rinternals{Slur}, @rinternals{PianoStaff}. - @knownissues - @cindex pentagrama cruzado, arpegios con paréntesis @cindex arpegio de pentagrama cruzado con paréntesis @cindex arpegio con paréntesis de pentagrama cruzado @@ -1204,8 +1333,10 @@ Referencia de funcionamiento interno: No es posible mezclar arpegios conectados y no conectados en un @code{PianoStaff} en el mismo instante de tiempo. -El corchete de los arpegios de paréntesis no funciona para los -arpegios de pentagrama cruzado. +La forma sencilla de especificar el corchete en los arpegios de +paréntesis no funciona para los arpegios de pentagrama cruzado; +see @ref{Plicas de pentagrama cruzado}. + @node Trinos @unnumberedsubsubsec Trinos @@ -1213,11 +1344,8 @@ arpegios de pentagrama cruzado. @cindex trinos @funindex \trill -@funindex trill @funindex \startTrillSpan -@funindex startTrillSpan @funindex \stopTrillSpan -@funindex stopTrillSpan Los trinos cortos sin línea extensora se imprimen con @code{\trill}; véase @ref{Articulaciones y ornamentos}. @@ -1225,35 +1353,41 @@ Los trinos cortos sin línea extensora se imprimen con Los @notation{trinos} largos mantenidos, con línea de extensión, se hacen con @code{\startTrillSpan} y @code{\stopTrillSpan}: -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -d1\startTrillSpan -d1 -c2\stopTrillSpan -r2 +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + d''1\startTrillSpan + d1 + c2\stopTrillSpan + r2 +} @end lilypond -Un trino extendido que atraviesa un salto de línea -recomienza exactamente encima de la primera nota -de la nueva línea. +Un trino extendido que atraviesa un salto de línea recomienza +exactamente encima de la primera nota de la nueva línea. -@lilypond[ragged-right,verbatim,quote,relative=2] -d1\startTrillSpan -\break -d1 -c2\stopTrillSpan -r2 +@lilypond[ragged-right,verbatim,quote] +\relative { + d''1\startTrillSpan + \break + d1 + c2\stopTrillSpan + r2 +} @end lilypond Los trinos extendidos consecutivos funcionan sin necesidad de instrucciones @code{\stopTrillSpan} explícitas, porque cada trino -se convertirá automáticamente en el borde derecho del trino anterior. - -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -d1\startTrillSpan -d1 -b1\startTrillSpan -d2\stopTrillSpan -r2 +se convertirá automáticamente en el borde derecho del trino +anterior. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + d''1\startTrillSpan + d1 + b1\startTrillSpan + d2\stopTrillSpan + r2 +} @end lilypond También se pueden combinar los trinos con notas de adorno. @@ -1261,29 +1395,32 @@ La sintaxis de esta construcción y el método para colocar las notas de adorno con precisión están descritos en @ref{Notas de adorno}. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -d1~\afterGrace -d1\startTrillSpan { c32[ d]\stopTrillSpan } -c2 r2 +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + d''1~\afterGrace + d1\startTrillSpan { c32[ d]\stopTrillSpan } + c2 r2 +} @end lilypond @cindex trinos de nota explícita @cindex explícita, trinos de nota @funindex \pitchedTrill -@funindex pitchedTrill Los trinos que se tienen que ejecutar sobre notas auxiliares explícitas se pueden tipografiar con la instrucción -@code{pitchedTrill}. El primer argumento es la nota principal, y el -segundo es la nota @emph{trinada}, que se imprime como una cabeza de -nota, sin plica y entre paréntesis. - -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -\pitchedTrill -d2\startTrillSpan fis -d2 -c2\stopTrillSpan -r2 +@code{pitchedTrill}. El primer argumento es la nota principal, y +el segundo es la nota @emph{trinada}, que se imprime como una +cabeza de nota, sin plica y entre paréntesis. + +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + \pitchedTrill + d''2\startTrillSpan fis + d2 + c2\stopTrillSpan + r2 +} @end lilypond @cindex trino con nota y alteración @@ -1293,19 +1430,21 @@ Es necesario añadir manualmente las alteraciones subsiguientes de la misma nota dentro del mismo compás. Sólo se imprime la alteración del primer trino con nota, dentro de un compás. -@lilypond[verbatim,quote,relative=2] -\pitchedTrill -eis4\startTrillSpan fis -eis4\stopTrillSpan -\pitchedTrill -eis4\startTrillSpan cis -eis4\stopTrillSpan -\pitchedTrill -eis4\startTrillSpan fis -eis4\stopTrillSpan -\pitchedTrill -eis4\startTrillSpan fis! -eis4\stopTrillSpan +@lilypond[verbatim,quote] +\relative { + \pitchedTrill + eis''4\startTrillSpan fis + eis4\stopTrillSpan + \pitchedTrill + eis4\startTrillSpan cis + eis4\stopTrillSpan + \pitchedTrill + eis4\startTrillSpan fis + eis4\stopTrillSpan + \pitchedTrill + eis4\startTrillSpan fis! + eis4\stopTrillSpan +} @end lilypond @@ -1314,7 +1453,6 @@ eis4\stopTrillSpan @code{\stopTrillSpan}. @endpredefined - @seealso Glosario musical: @rglos{trill}.